Państwa członkowskie regionu Morza Bałtyckiego mają do 24 stycznia 2023 r. uzgodnić swoje cele dla morskiej energetyki odnawialnej na lata 2030-2040-2050, aby umożliwić unijnej sieci operatorów przesyłowych opracowanie planu rozwoju strategicznej zintegrowanej sieci morskiej. Termin jest bliski, a Europejska Sieć Operatorów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E) “najlepiej” widziałaby plany już w przyszłym miesiącu.

Zgodnie z przepisami dotyczącymi planowania sieci morskiej, państwa członkowskie UE mają do 24 stycznia 2023 roku przedstawić uzgodnione regionalne cele w zakresie wytwarzania energii odnawialnej na morzu dla każdego basenu morskiego. Na ich podstawie do 24 stycznia 2024 r. zostaną opracowane strategiczne plany rozwoju sieci morskiej dla każdego basenu morskiego. 

Regionalne plany wytwarzania morskiej energii wiatrowej obejmą perspektywę do 2050 roku, z celami pośrednimi na lata 2030 i 2040.  W swojej prezentacji na ostatnim webinarium grupy wysokiego szczebla ds. morskiej energetyki wiatrowej w ramach BEMIT (Baltic Energy Market Interconnection Plan), Komisja Europejska podkreśliła, że jest to pierwszy raz, kiedy państwa członkowskie UE będą współpracować nad regionalnymi celami w ramach każdego basenu morskiego. 

“Po ustaleniu celów, przepisy TEN-E upoważniają ENTSO-E do opracowania strategicznych zintegrowanych planów rozwoju dla wszystkich basenów morskich w celu zapewnienia wysokiego poziomu perspektyw dla morskiej energetyki i wynikających z tego potrzeb w zakresie sieci morskich” – powiedziała w czasie spotkania Irina Minciuna z DG Energy w Komisji Europejskiej. “Planowanie, które następuje po ustanowieniu celów, ma dać dobry obraz tego, co jest konieczne do realizacji” – dodała.

W przedstawionych na spotkaniu wytycznych KE wymieniła dwie cechy takich planów. Powinny być zgodne z Krajowymi Planami ds. Energii i Klimatu (KPEiK), a także “potencjałem odnawialnych źródeł energii na morzu” każdego basenu morskiego oraz mieć formę “niewiążących porozumień” dotyczących każdego basenu morskiego związanego z terytorium państw członkowskich. Niewiążące oznacza, że nie ma żadnych regulacji prawnych dotyczących działań związanych z rozwojem offshore. 

“Cała praca, którą wykonujemy w odniesieniu do offshore, ma na celu dojście do tych danych dotyczących celów offshore” – zauważyła przedstawicielka Komisji.

Jeśli chodzi o plany strategicznego rozwoju sieci offshore, to powinny one zawierać “perspektywę wysokiego poziomu potencjału mocy wytwórczych offshore i wynikających z tego potrzeb sieci”, które obejmowałyby potencjalne interkonektory, projekty hybrydowe, połączenia promieniowe i wzmocnienia, jak również infrastrukturę wodorową. Plany te zostaną przygotowane przez Europejską Sieć Operatorów Przesyłowych Energii Elektrycznej (ENTSO-E) we współpracy z operatorami z państw członkowskich i innymi organami krajowymi.  Plany sieci mają być aktualizowane co 2 lata. 

“Jest to wspólne działanie oparte na rozporządzeniu TEN-E, połączone pomiędzy państwami członkowskimi, które definiują cele, następnie ENTSO-E definiuje niezbędną infrastrukturę, a Komisja opracowuje wytyczne jak obliczyć koszty i korzyści i kto co robi, a następnie my ponownie jako ENTSO-E bierzemy tę metodologię i stosujemy ją na infrastrukturze” – powiedział Antje Orths z ENTSO-E podczas webinarium BEMIP.

Według opracowania KE z 2019 r. potencjał mocy dla Morza Bałtyckiego w 2050 r. wynosi 93 GW, natomiast według połączonych ambicji samego regionu Morza Bałtyckiego potencjał do 2030 r. wynosi 19,6 GW. Mimo różnych ram czasowych różnica między potencjałem a ambicjami jest oczywista, podobnie jak różnica między ambicjami regionu na rok 2030 a obecnymi zainstalowanymi mocami, które stanowią ok. 1/7 przewidywanych 19,6 GW w 2030 roku. Wypełnienie tej luki wymaga intensywnych prac przygotowawczych i inwestycji, a także wsparcia i zaangażowania politycznego – zgodzili się uczestnicy spotkania.

ENTSO-E potrzebuje od krajów członkowskich do przygotowania planów prognozowanych mocy morskich OZE, lokalizacji OZE na morzu oraz morskich planów zagospodarowania przestrzennego najlepiej do końca października / połowy listopada tego roku, wynika z prezentacji ENTSO-E pokazanej na spotkaniu BEMIP. 

“Odnosząc się do planowania offshore, mamy na myśli rozporządzenie TEN-E, które weszło w życie w połowie tego roku” – przypomniała Irina Minciuna z DG Energy.  

Jak wyjaśniła, w znowelizowanych przepisach TEN-E wprowadzono szereg usprawnień, takich jak nowe kategorie infrastruktury i rekonfiguracja korytarzy priorytetowych. “Do tej pory nie mieliśmy kategorii hydrogenicznej ani dedykowanego korytarza offshore, a dzięki nowemu prawodawstwu te elementy zostały uwzględnione i uznane za mające ogólnoeuropejskie znaczenie i wagę” – podkreśliła Minciuna.  “Teraz mamy dedykowane przepisy dotyczące planowania morskiego, (…) wyeliminowaliśmy gaz ziemny z prawodawstwa TEN-E, skupiamy się na elektrolizerach wodoru oraz gazach niekopalnych i odnawialnych”- wyliczała. 

Ponadto w zmienionym prawodawstwie dotyczącym TEN-E wzmocniono przepisy regulacyjne i dotyczące wydawania zezwoleń, aby przyspieszyć realizację wszystkich projektów infrastruktury energetycznej będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, które znalazły się na ostatecznej liście do finansowania, a nie tylko projektów morskich. Wzmocniono również ogólne planowanie, w tym infrastruktury, która ma zostać ukończona w państwach członkowskich i która ma znaczenie ogólnoeuropejskie, a także projekty leżące we wspólnym interesie, które mają być realizowane z państwami trzecimi. 

Celem grupy wysokiego szczebla BEMIP jest stworzenie połączeń energetycznych pomiędzy krajami bałtyckimi, dzięki którym powstanie zintegrowany i otwarty regionalny rynek energii. W skład grupy wchodzą przedstawiciele Danii, Niemiec, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Finlandii i Szwecji, a Norwegia pełni rolę obserwatora.

Odpowiednie grupy robocze w ramach BEMIP pracują nad poszczególnymi projektami dotyczącymi gazu, energii elektrycznej, bezpieczeństwa dostaw, synchronizacji, OZE czy połączeń energetycznych dla projektów offshore. 30 września 2020 r. ministrowie 8 państw UE z regionu Morza Bałtyckiego oraz komisarz UE ds. energii Kadri Simson podpisali deklarację o bliższej współpracy w obszarze morskiej energetyki wiatrowej. 28 października 2021 roku BEMIP przyjął Nowy program prac dla rozwoju offshore w regionie Bałtyku. Plan ma zostać zaktualizowany w 2024 roku. Teraz BEMIP koordynuje przygotowanie wspólnych celów regionu w zakresie rozwoju offshore do 2050 roku.

BalticWind.EU