19 grudnia Komisja Europejska i przedstawiciele rządów Estonii, Łotwy, Litwy i Polski podpisali Deklarację Polityczną potwierdzającą ich zobowiązanie do szybkiego połączenia sieci elektroenergetycznych trzech państw bałtyckich z Europą kontynentalną przez Polskę do lutego 2025 roku. To prawie rok wcześniej niż zakładał poprzedni termin – do końca 2025 roku.

Trzy kraje bałtyckie są ostatnimi państwami członkowskimi UE, których sieci elektryczne są nadal zsynchronizowane z Rosją i Białorusią. Ich synchronizacja jest strategicznym projektem leżącym we wspólnym interesie. W ciągu ostatnich 12 lat otrzymał on znaczące wsparcie polityczne, techniczne i finansowe ze strony UE w wysokości ponad 1,2 mld EUR.

W ramach deklaracji politycznej zainteresowane państwa członkowskie zobowiązały się również do przyspieszenia rozwoju “Harmony Link Interconnector”, jednego z najważniejszych projektów infrastruktury energetycznej między Litwą a Polską.

Komisarz ds. energii, Kadri Simson, mówi:Zbliżamy się do historycznego momentu pełnej integracji Estonii, Łotwy i Litwy z naszym wewnętrznym rynkiem energii elektrycznej, który ma zostać osiągnięty poprzez synchronizację bałtyckich i kontynentalnych europejskich sieci energetycznych do lutego 2025 roku. Wojna w Ukrainie, bezwstydne manipulowanie przez Rosję rynkami energetycznymi UE i późniejszy kryzys energetyczny podkreśliły znaczenie niezależności energetycznej. Projekt synchronizacji umożliwi tym trzem krajom bałtyckim uzyskanie pełnej kontroli nad ich sieciami elektroenergetycznymi i wzmocni bezpieczeństwo energetyczne w regionie. Dzisiejsza wspólna deklaracja polityczna z państwami bałtyckimi i Polską zagwarantuje realizację ostatnich etapów projektu. Co najważniejsze, zatwierdziliśmy alternatywny projekt lądowego połączenia międzysystemowego Harmony Link, zwiększając bezpieczeństwo i odporność sieci, jednocześnie unikając przekroczenia kosztów i opóźnień w budowie. Dzisiejsza deklaracja potwierdza naszą solidarność w czasie, gdy wojna nadal szaleje na granicach Europy.

Kontekst

Estonia, Łotwa, Litwa, Polska i Komisja podpisały 18 czerwca 2018 r. i 20 czerwca 2019 r. polityczne plany działania dotyczące synchronizacji sieci elektroenergetycznych państw bałtyckich z siecią środkowoeuropejską przez Polskę. Ułatwiło to znaczny postęp w synchronizacji w ostatnich latach.

Data synchronizacji została przesunięta na luty 2025 r., z pierwotnie ustalonej daty końca 2025 r., w porozumieniach między operatorami bałtyckich systemów przesyłowych i ich premierami w sierpniu 2023 r.

Projekt synchronizacji bałtyckiej otrzymał dotacje w wysokości ponad 1,23 mld EUR z unijnego instrumentu “Łącząc Europę” (CEF) dla energii. Obejmuje on około 500 mln EUR z poprzedniego długoterminowego budżetu UE (wieloletnie ramy finansowe) obejmującego lata 2014-2020 na połączenie międzysystemowe Harmony Link między Litwą a Polską.

Żródło: Komisja Europejska