Historia nowoczesnej litewskiej energetyki wiatrowej obejmuje dwie dekady, a Litewskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej (LVEA) również obchodzi 20. rocznicę powstania. Wszystko zaczęło się od mało znanego faktu, że powstanie pierwszej turbiny wiatrowej na Litwie zostało zainicjowane nie przez przedsiębiorstwa czy państwo, ale przez Kościół katolicki. Od tego czasu Litwa poczyniła znaczne postępy w tej dziedzinie i jest obecnie uważana za lidera w regionie Morza Bałtyckiego w produkcji energii wiatrowej. Firma zajmująca się zieloną energią, Ignitis Renewables, zapewnia niezależność energetyczną kraju poprzez rozwój farm wiatrowych na dużą skalę.

„Ostatnie 20 lat, a zwłaszcza ostatnie pięć lat, pokazały, że Litwa jest w stanie być liderem w dziedzinie energii odnawialnej. To, co kiedyś uważano za ambitny eksperyment, stało się kamieniem węgielnym naszej niezależności energetycznej. Nadal inwestujemy w rozwój energetyki wiatrowej i przyspieszamy postęp technologiczny, ponieważ oprócz tego, że jest to szansa na zmniejszenie zależności od importowanej energii, jest to również strategiczna decyzja, która tworzy nowe miejsca pracy, promuje innowacje i zapewnia konkurencyjne ceny energii elektrycznej dla mieszkańców kraju i przedsiębiorstw” – mówi Giedrius Meškelė, dyrektor ds. energii odnawialnej na Litwie w Ignitis Renewables.

Znaczenie farm wiatrowych dla bezpieczeństwa energetycznego kraju

Nie była to łatwa droga dla energetyki wiatrowej na Litwie. Pierwsza turbina wiatrowa na Litwie została zbudowana przez diecezję Kaišiadorys. Turbina wiatrowa o mocy 600 kilowatów (kW), zbudowana w 2004 r. w okręgu Kretinga, była inwestycją diecezji Magdeburg i Kaišiadorys. Sceptycy twierdzili, że Litwa jest zbyt mała, aby efektywnie wykorzystywać energię wiatrową i że takie projekty nie będą opłacalne ekonomicznie. Z biegiem czasu każda nowa farma wiatrowa udowadniała, że ten rodzaj energii, oprócz tego, że jest przyjazny dla środowiska, jest strategicznie korzystny dla całego państwa.

Litwa od dawna była uzależniona od importu energii, ale wyzwania geopolityczne, w szczególności niesprowokowana i nieuzasadniona agresja na Ukrainę, wyraźnie pokazały, że niezależność energetyczna to nie tylko kwestia ekonomiczna, ale także gwarancja bezpieczeństwa narodowego. Unijny plan REPowerEU, przyjęty w odpowiedzi na kryzys energetyczny, wyraźnie podkreśla potrzebę rozwoju lokalnych odnawialnych źródeł energii w celu zmniejszenia zależności od zewnętrznych dostawców. Litwa jest już liderem w szybkości wdrażania tych środków, a sektor energetyki wiatrowej stał się głównym filarem niezależności energetycznej kraju.

„W ostatnich latach nowe farmy wiatrowe znacznie zwiększyły lokalną produkcję energii elektrycznej w naszym kraju. W 2024 r. do litewskiej sieci podłączono rekordową moc lądowych farm wiatrowych wynoszącą około 500 megawatów (MW), co znacznie zwiększyło lokalną produkcję energii. Dzięki tym inwestycjom w 2024 r. farmy wiatrowe stanowiły największy udział w lokalnej produkcji energii elektrycznej na Litwie. Pokrywały one 27% całkowitego zużycia energii elektrycznej w kraju. Ten wskaźnik plasuje nas wśród liderów w Europie” – mówi Meškelė.

Znaczący postęp miał miejsce w ostatnich latach, kiedy Ignitis Renewables rozpoczął budowę w Kelmė największej lądowej farmy wiatrowej w krajach bałtyckich, gdzie zainstalowano już 44 turbiny wiatrowe o łącznej mocy 300 MW. Jest to znaczący krok w kierunku całkowitej niezależności energetycznej, ponieważ sama farma wiatrowa będzie w stanie wyprodukować wystarczającą ilość energii elektrycznej rocznie, aby pokryć zapotrzebowanie około 250 000 gospodarstw domowych.

Postęp technologiczny

To właśnie rozwój sektora energetyki wiatrowej pomaga Litwie stać się jednym z wiodących krajów w Europie pod względem mocy lądowych farm wiatrowych. W 2024 r. kraj ten, wraz z Rumunią, był liderem pod względem najpotężniejszych zainstalowanych lądowych turbin wiatrowych, o średniej mocy 6,3 MW każda. Wskazuje to, że Litwa, oprócz szybkiego zwiększania mocy elektrowni wiatrowych, wykorzystuje najnowsze technologie, które umożliwiają bardziej efektywne wykorzystanie zasobów wiatrowych.

Co więcej, wdrażanie nowych technologii pomaga chronić dziką przyrodę: „Aby zmniejszyć wpływ na środowisko, Ignitis Renewables wdraża na Litwie najnowocześniejszą technologię ochrony ptaków. System ten wykorzystuje radar i algorytmy sztucznej inteligencji, umożliwia monitorowanie w czasie rzeczywistym tras migracji ptaków i, w razie potrzeby, tymczasowo wstrzymuje pracę turbin wiatrowych. Technologia ta nigdy wcześniej nie była wdrażana na Litwie. Pomoże ona zachować równowagę między produkcją zielonej energii a ochroną przyrody” – wyjaśnia Meškelė.

Źródło: Ignitis Group