Dyrekcja Generalna ds. Energii Komisji Europejskiej zorganizowała niedawno ważne spotkanie zainteresowanych stron BEMIP (Baltic Energy Market Interconnection Plan), poświęcone ostatecznym wynikom kompleksowego badania zatytułowanego „Potencjał wdrożenia energii odnawialnej i gazu niskoemisyjnego oraz wpływ na rozwój infrastruktury w regionie Morza Bałtyckiego” [“The potential for renewable and low-carbon gas deployment and impact on enabling infrastructure development for the Baltic Sea Region”]. Podsumowanie dostarczyło wysokopoziomowych wniosków dotyczących przyszłości wodoru i biometanu, kluczowych elementów transformacji energetycznej regionu w kierunku energii ekologicznej. Biorąc pod uwagę znaczny potencjał Morza Bałtyckiego w zakresie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej oraz jego kluczową rolę w przyszłości energetycznej regionu, dyskusje podczas tego spotkania są szczególnie istotne dla zrozumienia, w jaki sposób infrastruktura gazowa będzie ewoluować wraz z rozwojem odnawialnych źródeł energii elektrycznej. Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele kluczowych przedsiębiorstw i organizacji zajmujących się morską energią wiatrową, takich jak Copenhagen Infrastructure Partners (CIP), Copenhagen Offshore Partners A/S, OÜ Utilitas Wind, Saare Wind Energy oraz Port of Roenne/Rønne Havn A/S.

Badanie przeprowadzone przez Artelys, Trinomics i Ludwig-Bölkow-Systemtechnik GmbH (LBST) miało na celu ocenę potencjału dostaw energii odnawialnej i niskoemisyjnego gazu, analizę potrzeb infrastrukturalnych w zakresie wodoru i biometanu oraz przedstawienie zaleceń dotyczących polityki dla regionu Morza Bałtyckiego. Wykorzystując platformę Artelys Crystal Super Grid, model systemu energetycznego minimalizujący całkowite koszty, w badaniu skupiono się na infrastrukturze transgranicznej i stworzono modele dla trzech horyzontów czasowych: 2030, 2040 i 2050.

Rosnąca popularność wodoru w regionie Morza Bałtyckiego

Prognozuje się, że rynek wodoru w regionie BEMIP odnotuje znaczny wzrost, rozszerzając się z szacowanych 200 TWh w 2030 r. do znacznych 1000 TWh w 2050 r. Na wzrost ten duży wpływ mają zmieniające się ramy polityczne i regulacyjne. Obecnie produkcja i popyt na wodór są zrównoważone na poziomie około 100 TWh, głównie dzięki reformowaniu parowemu metanu (SMR) i niewielkiemu udziałowi elektrolizerów chlorowo-alkalicznych. Prognozy na przyszłość wskazują na znaczny wzrost „produkcji wodoru odnawialnego i niskoemisyjnego”. Ten przewidywany wzrost podaży wodoru jest ściśle powiązany z rozwojem produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, w szczególności zielonego wodoru wytwarzanego w procesie elektrolizy zasilanej przez szybko rozwijające się morskie farmy wiatrowe na Morzu Bałtyckim. Chociaż badanie koncentrowało się na potrzebach w zakresie infrastruktury gazowej, szerszy kontekst dekarbonizacji wyraźnie wskazuje na morską energię wiatrową jako kluczowy czynnik umożliwiający realizację tej zielonej przyszłości wodorowej.

Kraje nordyckie należące do BEMIP zostały uznane za potencjalnych ważnych eksporterów wodoru. Warto zauważyć, że kraje te są również liderami w rozwoju morskiej energii wiatrowej, tworząc potencjalną synergię, w ramach której nadwyżki energii odnawialnej mogą być przekształcane w wodór do użytku regionalnego lub eksportu. Oczekuje się, że Niemcy (DE) i Polska (PL) staną się głównymi ośrodkami popytu.

Jeśli chodzi o infrastrukturę, łączna zdolność przesyłowa projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI) i projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PMI) z pierwszej listy PCI/PMI (rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2024/1041) jest uznawana za wystarczającą do zaspokojenia potrzeb w zakresie transportu transgranicznego w 2030 r. Wyniki modelowania wskazują jednak, że chociaż do 2040 r. dodatkowe inwestycje będą niewielkie, to do 2050 r. znacznie wzrosną, szczególnie na określonych granicach, takich jak granica między Danią a Niemcami (DK-DE) oraz Danią a Szwecją (DK-SE). Z czasem konieczne będzie również zwiększenie pojemności magazynowej wodoru, przy czym do 2040 r. wymagane będą znaczne dodatki, ponieważ potrzeby magazynowe są wrażliwe na sektorowe zapotrzebowanie końcowe i sezonowość zużycia wodoru.

Kluczowe wyzwania związane z integracją wodoru obejmują:

  • Niepewność co do ostatecznej wielkości przyszłej gospodarki wodorowej.
  • Brak odpowiednich instrumentów finansowych.
  • Niewystarczające planowanie sieci wewnętrznych i pojemności magazynowych.

Aby sprostać tym wyzwaniom, w zaleceniach kładzie się nacisk na lepszą współpracę w zakresie planowania i rozwoju instrumentów finansowych. W szczególności sugeruje się transgraniczną koordynację i hybrydowe mechanizmy podziału kosztów w celu finansowania infrastruktury, a także progresywne zasady amortyzacji aktywów i mechanizmy ograniczające ryzyko, aby wspomóc rozwój. Wysiłki te będą miały kluczowe znaczenie dla połączenia przyszłych morskich centrów produkcji wodoru z napędem wiatrowym z ośrodkami popytu.

Integracja biometanu: możliwości i przeszkody

W badaniu przeanalizowano również biometan, gaz powiązany z istniejącym rynkiem gazu ziemnego. Chociaż produkcja biometanu jest znacząca w Niemczech, Danii i Szwecji, obecnie stanowi ona niewielki procent całkowitej podaży gazu ziemnego. Prognozy wskazują, że popyt na gaz ziemny spadnie, natomiast produkcja biometanu i jego wprowadzanie do sieci wzrośnie. Dania została wyróżniona jako kluczowy przypadek do analizy ze względu na aktywny rynek biometanu i ambitne cele w zakresie pokrycia popytu krajowego. Jednak osiągnięcie maksymalnych prognozowanych poziomów produkcji biometanu do 2050 r. jest uważane za trudne w obecnych warunkach regulacyjnych i rynkowych.

Wyniki modelowania infrastruktury biometanu wskazują na znaczny spadek transgranicznych zdolności przesyłowych do 2050 r. Zmiana ta wynika z eksportu biometanu i metanu syntetycznego, głównie z północnego regionu BEMIP. Polska i Niemcy zostały wskazane jako główni konsumenci, z rosnącym popytem w perspektywie krótko- i średnioterminowej. W modelu uwzględniono również potencjalne wycofanie z eksploatacji lub zmianę przeznaczenia istniejącej infrastruktury metanowej na potrzeby wodoru, jeśli będzie to konieczne. Konieczne mogą być dodatkowe inwestycje w celu zintegrowania biometanu z siecią gazową, szczególnie na poziomie dystrybucji.

Główne wyzwania związane z biometanem obejmują:

  • Niepewność zarówno po stronie podaży, jak i popytu.
  • Zmiany w transgranicznych i krajowych wzorcach przepływów.
  • Konieczność likwidacji lub zmiany przeznaczenia niektórych elementów infrastruktury metanowej.

Aby sprostać tym wyzwaniom, zalecenia koncentrują się na promowaniu współpracy regionalnej w zakresie planowania infrastruktury oraz uzgodnionych planów energetycznych i klimatycznych. Sugeruje się również utworzenie grupy roboczej BEMIP w celu wymiany najlepszych praktyk i koordynacji działań na rzecz integracji biometanu, przy czym jako przykład do naśladowania dla innych państw członkowskich podano skuteczne działania Danii.

Wspólna droga do dekarbonizacji regionu Morza Bałtyckiego

Podczas spotkania podsumowującego podkreślono znaczenie dalszej współpracy wszystkich zainteresowanych stron w ramach regionalnej grupy BEMIP. Wyniki niniejszego badania stanowią istotną podstawę dla przyszłych dyskusji na temat dekarbonizacji rynków gazu, zapewniając spójne dążenie regionu Morza Bałtyckiego do osiągnięcia celów w zakresie zielonej energii. Rozwój technologii wodorowej, w znacznym stopniu napędzanej potencjałem regionu w zakresie morskiej energii wiatrowej, wraz z biometanem, stanowi kluczowy element tej transformacji.

Źródło: BalticWind.EU