W ramach projektu Fertilizer Shipping Project fundacji John Nurminen Foundation zbadano emisje powstające podczas przeładunku nawozów w portach. Wspólnie z podmiotami działającymi w portach opracowano rozwiązania, a najlepsze praktyki zebrano w międzynarodowych wytycznych. Obecnie prace rozszerzono poza nawozy na inne potencjalnie szkodliwe zrzuty i nowe porty w nadmorskich miastach wokół Morza Bałtyckiego.

Prace prowadzone w portach nad Morzem Bałtyckim powoli, ale skutecznie przynoszą efekty. Czteroletni projekt naszej fundacji dotyczący transportu nawozów wykazał, że przeładunek nawozów luzem stanowi poważne zagrożenie zanieczyszczeniem portów substancjami biogennymi.

W ramach projektu ściśle współpracowano z portami, firmami zajmującymi się przeładunkiem nawozów w portach oraz przemysłem nawozowym w celu ograniczenia ilości odpadów ładunkowych, które trafiają do morza. Okazało się, że emisje można ograniczyć bardzo opłacalnymi środkami, takimi jak szkolenie personelu w zakresie ostrożnego przeładunku ładunków, poprawa czystości obszaru nabrzeża, wprowadzenie filtrów wody deszczowej i płyt ochronnych między statkiem a nabrzeżem podczas załadunku ładunku.

Międzynarodowe wytyczne obowiązują wszystkie kraje nadbałtyckie

Projekt obejmował również współpracę z wieloma międzynarodowymi podmiotami z tego sektora. Najlepsze techniki i praktyki zostały zebrane w celu opracowania wytycznych dotyczących odpowiedzialnego obchodzenia się z nawozami w portach. Wynik wielu lat pracy został sfinalizowany w październiku 2025 r., kiedy to wytyczne zostały wstępnie przyjęte przez HELCOM jako zalecenie dla całego regionu Morza Bałtyckiego. Oznacza to, że wszystkie kraje nadbałtyckie powinny uwzględnić opracowane przez nas wytyczne w swoich przepisach dotyczących ochrony środowiska.

„W Finlandii zalecenia te już obowiązują. Wytyczne umożliwiły organom ds. ochrony środowiska wymaganie od nowych portów przeładunkowych nawozów stosowania najlepszych środków zapobiegania utracie ładunku, który trafia do morza, oraz monitorowania ładunków substancji biogennych. W interesie portu leży również wdrażanie najlepszych praktyk środowiskowych od samego początku, tak aby nie trzeba było później naprawiać szkód” – mówi Eeva Tähtikarhu, kierownik projektów morskich Fundacji Johna Nurminena.

Możliwość ekonomicznej redukcji emisji

Przepisy dotyczące ochrony środowiska w transporcie morskim są pod wieloma względami mniej rygorystyczne niż przepisy dotyczące działalności lądowej. Obecnie ani przepisy międzynarodowe, ani krajowe nie określają jasnych limitów emisji generowanych podczas transportu ładunków masowych statkami lub przeładunku w portach.

„Redukcja emisji wymaga zarówno dobrowolnych działań ze strony przedsiębiorstw, jak i współpracy z organami władzy i decydentami w celu opracowania przepisów odpowiadających aktualnym potrzebom. Sektor transportu morskiego ma potencjał, aby osiągnąć znaczną redukcję emisji w bardzo opłacalny sposób. Projekt Fertilizer Shipping był tego dobrym przykładem” – mówi Tähtikarhu.

Projekt CargoRes rozszerza swoją działalność na inne porty masowe i przedsiębiorstwa żeglugowe

Te same problemy związane z przeładunkiem towarów najprawdopodobniej dotyczą również innych ładunków masowych, takich jak granulki metalu, które mogą powodować znaczne zanieczyszczenie morza substancjami szkodliwymi. Najlepsze praktyki w zakresie przeładunku towarów, zidentyfikowane w ramach projektu Fertilizer Shipping, mają również zastosowanie do wszelkich ładunków masowych, które mogą zostać rozlane do środowiska podczas załadunku i rozładunku statku.

Rozpoczęty we wrześniu 2025 r. projekt CargoRes ma na celu rozpowszechnienie dobrych praktyk w portach masowych i firmach żeglugowych zajmujących się transportem ładunków masowych w Finlandii, Estonii, Łotwie i Szwecji. Celem jest zmniejszenie ilości nie tylko składników odżywczych, ale także innych szkodliwych substancji, takich jak metale ciężkie, przedostających się do morza.

Projekt CargoRes jest również pierwszym, który bada zagrożenie dla środowiska związane z wodami popłuczkowymi z ładowni statków na Morzu Bałtyckim. Często zdarza się, że statki towarowe myją swoje ładownie na otwartym morzu po rozładunku, co oznacza, że wszelkie pozostałości ładunku pozostałe w ładowni trafiają do morza. Częścią projektu jest pobieranie próbek wody używanej do mycia ładunku w celu oceny, ile pozostałości ładunku znajduje się w wodzie i jak szkodliwe są one dla Morza Bałtyckiego.

Projekt CargoRes jest realizowany we współpracy z Uniwersytetem Nauk Stosowanych Laurea, Centrum Badań Morskich Merikotka Kotka oraz Politechniką w Tallinie. Projekt jest finansowany przez program UE Interreg Central Baltic.

Źródło: Fundacja Johna Nurminena