24 stycznia bałtyccy ministrowie energii i polski sekretarz stanu spotkali się w Rydze, aby omówić ostatnie kroki związane z przygotowaniami do wspólnej synchronizacji państw bałtyckich. Podczas spotkania ministrowie potwierdzili swoje zaangażowanie w działania infrastrukturalne i odpornościowe, podpisując wspólny list do Komisji Europejskiej, koordynowany z Polską.

W dniach 8-9 lutego kraje bałtyckie odłączą się od rosyjskiej sieci i dołączą do wspólnej sieci europejskiej, która z perspektywy wytwarzania energii jest trzykrotnie większa niż sieć rosyjska. Jest to najbardziej ambitny projekt niezależności energetycznej i bezpieczeństwa regionalnego realizowany wspólnie przez bałtyckich operatorów systemów przesyłowych z Łotwy, Estonii, Litwy i Polski po europejskiej stronie wspólnej sieci. Kraje bałtyckie są gotowe do przyłączenia się do europejskiego systemu elektroenergetycznego, inwestując 15 lat ciężkiej pracy w projekt, aby zapewnić pomyślne przystąpienie i stabilny system dostaw energii elektrycznej.

Litewskie Ministerstwo Enrgii oceniło ogólną sytuację w zakresie dostaw energii w krajach bałtyckich wraz z operatorami bałtyckimi i odpowiedzialnymi ministerstwami energii i zgadza się, że niedawne nieplanowane uszkodzenie fińsko-estońskiego kabla (Estlink-2) nie wpływa na zdolność krajów bałtyckich do bezpiecznego odłączenia się od rosyjskiego i białoruskiego systemu elektroenergetycznego w celu podłączenia się do sieci europejskiej.

Analiza pokazuje, że kraje bałtyckie mają wystarczającą przepustowość i połączenia zewnętrzne, takie jak Estlink-1, NordBalt i LitPolink, aby zsynchronizować się z Europą bez polegania na połączeniu międzysystemowym EstLink-2. W ostatnich latach elektrownie słoneczne i wiatrowe zostały podłączone do systemu bałtyckiego, zapewniając wzrost mocy wytwórczych. Kraje bałtyckie dysponują również wystarczającymi mocami dyspozycyjnymi.

Kaspars Melnis, minister ds. klimatu i energii: „Patrząc wstecz, przygotowania do tego projektu bezpieczeństwa odbywały się na kilku poziomach. Na poziomie bałtyckim wzmocniliśmy naszą infrastrukturę o wartości 1,6 mld euro, rozwinęliśmy systemy informatyczne operatorów przesyłowych, nawiązaliśmy ścisłą współpracę regionalną i skoordynowaliśmy działania na poziomie krajowym, aby pomyślnie zrealizować ten projekt od początku do końca. W ciągu ostatniego roku intensywnie pracowaliśmy, spotykając się z wieloma partnerami. Obejmuje to gminy, komisje obrony cywilnej, szpitale, głównych odbiorców energii, ubezpieczycieli i innych, aby wyjaśnić charakter projektu synchronizacji. Intensywnie pracowaliśmy również nad publikacjami i materiałami wizualnymi zarówno dla obywateli, jak i firm, które należy wziąć pod uwagę przed zbliżającą się synchronizacją mocy”.

„Zbliżamy się do historycznego kroku, w którym my, trzy kraje bałtyckie, staniemy się uczestnikami nie tylko europejskiego rynku energii elektrycznej, ale także europejskiego systemu energetycznego. Kiedy zaczniemy działać z tą samą częstotliwością w strefie synchronicznej w Europie kontynentalnej, staniemy się niezależni energetycznie, dzięki czemu energia nie będzie już narzędziem szantażu lub wpływu. Podczas przygotowań do synchronizacji Estonia, Łotwa, Litwa i Polska aktywnie i z powodzeniem współpracowały z Komisją Europejską i wdrożyły szereg złożonych, a w niektórych przypadkach unikalnych projektów, począwszy od międzysystemowych połączeń elektroenergetycznych po kompensatory synchroniczne. Mam nadzieję, że ta współpraca będzie kontynuowana zarówno w dziedzinie bezpieczeństwa energetycznego, jak i rozwoju energii odnawialnej” – powiedział litewski minister energetyki Žygimantas Vaičiūnas. Według litewskiego ministra energii, agenda obejmuje przygotowania do synchronizacji i ochrony infrastruktury energetycznej, a także współpracę w innych aktualnych kwestiach.

„Robimy historyczny krok w kierunku zapewnienia niezależności i odporności bałtyckiego systemu elektroenergetycznego. Ten kamień milowy jest porównywalny z przystąpieniem do strefy wizowej Schengen – tak jak przyniosło to swobodę przemieszczania się ludzi, synchronizacja gwarantuje bezpieczny przepływ energii elektrycznej między zaufanymi partnerami. Przejście zostało skrupulatnie zaplanowane, nie pozostawiając miejsca na niepewność. Chociaż ryzyko techniczne jest nieodłącznym elementem dużych systemów, nie jest ono unikalne dla synchronizacji. Dokładnie przeanalizowaliśmy wszystkie potencjalne scenariusze i jesteśmy w pełni przygotowani na jasne i skuteczne plany działania. Dla mieszkańców przejście będzie niezauważalne. Lata przygotowań zapewniają, że zmiana będzie płynna i bezwysiłkowa. Światła pozostaną włączone, urządzenia będą działać jak zwykle, a ludzie nie będą musieli dostosowywać swoich rutynowych czynności podczas procesu synchronizacji” – powiedziała minister klimatu Estonii Yoko Alender.

„Synchronizacja systemów elektroenergetycznych Litwy, Łotwy i Estonii z obszarem synchronicznym Europy kontynentalnej zwiększy bezpieczeństwo energetyczne naszej części Europy. Nieprzerwane dostawy energii elektrycznej mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa społeczeństwa i funkcjonowania gospodarki. Odporność i ochrona infrastruktury nigdy nie były ważniejsze. Celowe zniszczenie sieci elektroenergetycznej na Ukrainie przez Federację Rosyjską oraz jej działania hybrydowe na obszarze Morza Bałtyckiego pokazują, jak ważny dla obronności jest odpowiednio zabezpieczony system elektroenergetyczny” – powiedział Krzysztof Bolesta, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska RP.

W trudnych warunkach geopolitycznych wrażliwość społeczeństwa jest większa. Teraz, gdy zbliża się oczekiwany termin synchronizacji, obecność dezinformacji jest bardziej zauważalna. Na każdą wprowadzającą w błąd informację przypada beneficjent, którego celem jest wywołanie wątpliwości społecznych i podważenie zaufania obywateli do państwa. Ministerstwo Energii Republiki Litewskiej zdecydowanie apeluje do opinii publicznej o krytyczną ocenę informacji i nieuleganie emocjonalnie nacechowanym stwierdzeniom lub dzielenie się niezweryfikowanymi wiadomościami. Aby uzyskać aktualne informacje, warto śledzić strony internetowe każdego odpowiedzialnego ministerstwa i operatorów systemów przesyłowych (AST, Elering, Litgrid) oraz ich media społecznościowe.

Podczas dyskusji liderzy bałtyckiego sektora energetycznego podkreślili potrzebę ściślejszej współpracy na poziomie regionalnym i unijnym w zakresie zwiększenia odporności i ochrony infrastruktury krytycznej. „Chcielibyśmy podkreślić pilność tej sprawy i wezwać Komisję Europejską do pozyskania dodatkowych funduszy unijnych w celu zapewnienia terminowego i wystarczającego zwiększenia odporności i ochrony krytycznej infrastruktury energetycznej” – powiedzieli przywódcy państw bałtyckich. Gdy system elektroenergetyczny państw bałtyckich zostanie zsynchronizowany z Europą, kraje bałtyckie muszą być gotowe do ochrony swojej infrastruktury krytycznej w dowolnym momencie.

W odpowiedzi na prośbę Ministerstwa Energii Litwy, bałtyccy i polscy operatorzy sieci przesyłowych opracowali kompleksowy pakiet, który obejmuje natychmiastowe środki bezpieczeństwa wymagane do zwiększenia odporności i ochrony krytycznej infrastruktury energetycznej oraz niezbędne inwestycje w celu ich wdrożenia.

Źródło: Litewskie Ministerstwo Energii