Obywatele i przedsiębiorstwa europejskie chcą dostępnej, bezpiecznej i czystej energii. Energia wiatrowa wytwarzana w Europie pomaga zwiększyć konkurencyjność, bezpieczeństwo i dobrobyt Europy, przyczyniając się jednocześnie do dekarbonizacji. Jednak niewystarczająca rozbudowa sieci energetycznej utrudnia wykorzystanie energii wiatrowej. Prowadzi to do ograniczeń dostępu do sieci, przeciążenia i ograniczeń dostaw. Oczekuje się, że do 2030 r. zapotrzebowanie na energię elektryczną w Europie wzrośnie o 60%. UE musi podjąć zdecydowane działania w zakresie sieci energetycznych, aby nadążyć za tym tempem.

Komisja Europejska przedstawiła obecnie swoją propozycję kolejnych wieloletnich ram finansowych (WRF), czyli budżetu UE na lata 2028–2034. W propozycji tej dużą wagę przywiązuje się do rozbudowy i optymalizacji europejskiej infrastruktury energetycznej. Przeznacza się w niej 67 mld euro z nowego Europejskiego Funduszu Konkurencyjności na wsparcie infrastruktury elektryfikacyjnej i zwiększa się środki z instrumentu „Łącząc Europę” do około 30 mld euro.

W dalszej części roku – mniej więcej w czasie negocjacji dotyczących MFF – Komisja przedstawi europejski pakiet dotyczący sieci energetycznych. Oczekuje się, że będzie on zawierał środki mające na celu modernizację i rozbudowę infrastruktury sieciowej poprzez lepsze planowanie, szybsze wydawanie pozwoleń i silniejszą integrację międzysektorową. Jest to doskonała okazja do dostosowania wniosków legislacyjnych dotyczących pilnego wzmocnienia sieci elektroenergetycznych do celów inwestycyjnych wieloletnich ram finansowych.

Pakiet europejskich sieci energetycznych – co należy zrobić?

W związku z zakończeniem przez Komisję Europejską konsultacji społecznych dotyczących pakietu europejskich sieci energetycznych, poniżej przedstawiamy zalecenia europejskiego przemysłu energetyki wiatrowej dotyczące jego zawartości.

Planowanie sieci: Sieci są priorytetem dla europejskiej infrastruktury. Powinny być planowane w oparciu o podejście odgórne na szczeblu UE lub regionalnym, a nie oddolne, stosowane obecnie w dziesięcioletnim planie rozwoju sieci (TYNDP), głównym narzędziu planowania sieci w Europie. Takie planowanie powinno zapewnić realizację celów europejskich i krajowych oraz skuteczne zaangażowanie odpowiednich krajowych zainteresowanych stron. Powinno również uwzględniać potrzeby w zakresie odporności i stabilności sieci wykraczające poza poziom krajowy.

Wydawanie pozwoleń: Uzyskanie zgody na budowę nowych linii przesyłowych może trwać nawet dziesięć lat. Wydawanie pozwoleń jest spowalniane przez skomplikowane i niespójne procedury. Projekty związane z modernizacją i magazynowaniem energii elektrycznej napotykają podobne przestarzałe przepisy. Europa potrzebuje szybkiego i jednolitego wdrożenia przepisów dotyczących wydawania pozwoleń, w tym punktów kompleksowej obsługi, cyfrowych procesów i zharmonizowanych przepisów dotyczących ochrony środowiska. Infrastruktura sieciowa powinna być kwestią nadrzędnego interesu publicznego, z przyspieszonymi procedurami dla nowych i zmodernizowanych aktywów.

Dostęp do sieci: Dostęp do sieci jest najpowszechniejszą barierą dla wdrażania odnawialnych źródeł energii. Model „kto pierwszy, ten lepszy” pozwala spekulacyjnym projektom blokować przepustowość sieci, wypierając dojrzałe projekty. Prowadzi to do nasycenia sieci i niezrównoważonego koszyka energetycznego, co zagraża opłacalności istniejących i nowych źródeł energii odnawialnej. Potrzebny jest inteligentniejszy system, który nada priorytet projektom maksymalizującym wykorzystanie połączenia z siecią lub przyczyniającym się do przyspieszenia integracji systemu.

Finansowanie sieci: Komisja Europejska szacuje, że do 2030 r. należy zmobilizować 584 mld euro na inwestycje w sieć. Jest to wyzwanie, zwłaszcza że największa część tej kwoty zostanie przeznaczona na sieci krajowe finansowane z taryf sieciowych użytkowników końcowych. Operatorzy systemów będą potrzebowali politycznego zaangażowania w elektryfikację oraz odpowiednich narzędzi ograniczających ryzyko, aby dokonać tak dużych inwestycji, które przyniosą długoterminowe korzyści społeczeństwu. Obecne narzędzia finansowania sieci często okazują się niewystarczające – zwłaszcza w przypadku sieci dystrybucyjnych. Rządy krajowe powinny rozważyć takie instrumenty, jak zielone obligacje, gwarancje rządowe lub ukierunkowane wsparcie dla operatorów systemów dystrybucyjnych, aby zapewnić przystępność cenową dla użytkowników końcowych.

Uwolnienie elastyczności: Ograniczanie energii wiatrowej rośnie z powodu ograniczonej przepustowości i elastyczności sieci. Jednak przejrzystość w zakresie wielkości i kosztów ograniczeń pozostaje niska, a rekompensaty są niespójne w poszczególnych państwach członkowskich, nawet jeśli nakazuje to rozporządzenie UE. Podważa to zaufanie inwestorów i dodatkowo spowalnia wdrażanie. Reakcja popytu, magazynowanie energii w bateriach, współlokowane elektrownie hybrydowe muszą stać się kluczowym elementem planowania sieci, a nie pozostawać tylko miłym dodatkiem.

Źródło: WindEurope