Rok 2022 obfitował w wydarzenia które na trwałe zmieniają warunki funkcjonowania branży morskiej energetyki wiatrowej. W ramach podsumowania zapytaliśmy liderów sektora oraz kluczowych decydentów o ocenę tego co udało się osiągnąć w minionym roku oraz jakie są prognozy na 2023 rok. W dzisiejszym wywiadzie z cyklu „Baltic Sea Offshore Wind – 2022 Summary & 2023 Outlook” prezentujemy opinię Kadri Simson, unijnej komisarz ds. energii.

Podsumowanie 2022 roku

1) Z mojej perspektywy najważniejsze wydarzenia dla morskiego wiatru w 2022 roku to…

Rok 2022 był ogólnie bardzo dobry dla odnawialnych źródeł energii, z imponującą liczbą 15 GW nowych farm wiatrowych zainstalowanych w całej UE, nie licząc 41 GW zainstalowanych w elektrowniach słonecznych. Chociaż większość stanowiły lądowe farmy wiatrowe, państwa członkowskie w ubiegłym roku podjęły również imponujące zobowiązania dotyczące rozmieszczenia morskich farm wiatrowych o mocy 76 GW na Morzu Północnym i 20 GW na Morzu Bałtyckim do 2030 roku.

Jednocześnie państwa członkowskie rozpoczęły regionalne dyskusje na temat sposobu realizacji tych celów. Dobrym przykładem są działania i współpraca prowadzone na Morzu Północnym i Bałtyckim. Ta współpraca regionalna w znacznym stopniu przyczynia się do tworzenia połączeń międzysystemowych w regionie, co jest bardzo potrzebne w miarę zwiększania penetracji odnawialnych źródeł energii w naszym systemie energetycznym. Dlatego też szczyt przywódców w Esbjerg w maju 2022 r. oraz szczyt w Marienborg dla Morza Bałtyckiego w sierpniu 2022 r. miały kluczowe znaczenie dla nadania politycznego impulsu w celu zwiększenia ambicji i współpracy w zakresie regionalnej morskiej energetyki wiatrowej.

Od czasu rosyjskiej inwazji na Ukrainie i w oparciu o ambicje naszych państw członkowskich, Komisja wykonała wiele pracy, aby ułatwić wdrażanie odnawialnych źródeł energii. Przez złożoność geopolityczną wpływającą na europejski sektor energetyczny stało się jasne, iż przejście na morskie źródła energii odnawialnej jest nie tylko znaczącym sposobem na wdrożenie Zielonego Ładu i posunięcie naprzód transformacji energetycznej, ale jednocześnie na zwiększenie naszego bezpieczeństwa dostaw energii, zmniejszenie kosztów wytwarzania i ostatecznie wsparcie konsumentów.

Warto także wspomnieć, że po długich negocjacjach podpisaliśmy również nową umowę o współpracy z Wielką Brytanią w zakresie morskiej energetyki wiatrowej i projektów hybrydowych sieci.

2) Nasze główne osiągnięcia w 2022 roku to…

Rok 2022 był szczególnie wymagającym rokiem dla sektora energetycznego – najtrudniejszym od dziesięcioleci. UE rozpoczęła rok z cenami energii znacznie wyższymi niż w niedawnej przeszłości. Potem rosyjska inwazja na Ukrainę w lutym przeniosła nas w zupełnie nowy wymiar geopolityczny, z koniecznością drastycznego ograniczenia naszego importu paliw kopalnych z Rosji – naszego głównego dostawcy w szczególności gazu – przy jednoczesnym zapewnieniu wystarczających dostaw na pokrycie naszych potrzeb energetycznych. Komisja zareagowała w sposób zdecydowany i stanowczy, przedstawiając bezprecedensową liczbę wniosków legislacyjnych w okresie krótszym niż jeden rok. Zdywersyfikowaliśmy się od rosyjskiego gazu, importując ponad 120 mld m³ LNG, a co najważniejsze, przestawiliśmy się na większą efektywność energetyczną i bezprecedensowe wsparcie dla wdrażania odnawialnych źródeł energii. Pod wieloma względami Europa pokazała, że potrafi się odbić od dna, gdy znajduje się pod presją. Wzmocnił się konsensus wokół Zielonego Ładu.

Pod względem politycznym szczególnie ważny jest wniosek Komisji z maja 2022 r., który znacznie ułatwi proces wydawania pozwoleń na wdrażanie odnawialnych źródeł energii, w tym morskiej energii wiatrowej. Zaklasyfikowanie wdrażania odnawialnych źródeł energii jako nadrzędnego interesu publicznego będzie prawdziwym przełomem dla branży. Komisja będzie zdecydowanie bronić tych wniosków podczas negocjacji z Parlamentem Europejskim i Radą. Co ważne, dzięki przyjęciu rozporządzenia Rady w sprawie wydawania zezwoleń, zgodnie z propozycją Komisji, ramy prawne dla łatwiejszych procedur wydawania zezwoleń są już gotowe do czasu przyjęcia i wejścia w życie ostatecznej wersji dyrektywy w sprawie energii odnawialnej.

Dla niektórych kryzys energetyczny był powodem do kwestionowania Zielonego Ładu. Jestem szczególnie zadowolona, że znajdujemy konsensus wśród państw członkowskich i branży, że Zielony Ład i szybsze wdrażanie odnawialnych źródeł energii jest właściwą odpowiedzią na kryzys.

Pozwolę sobie również podkreślić, że niezależnie od kryzysu, z którym mieliśmy do czynienia, czy to był COVID-19 czy braki w dostawach energii, system elektroenergetyczny UE okazał się odporny. W Europie nie mieliśmy do czynienia z przerwami w dostawie prądu. Nie powinniśmy brać tego za coś oczywistego.

Perspektywa na rok 2023

3) Ważne wyzwanie dla rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w 2023 roku…

Unia Europejska przeszła długą drogę w zakresie morskich źródeł energii odnawialnej, ale nie jest to powód do samozadowolenia. Wręcz przeciwnie, musimy wykorzystać wysoki impet polityczny stworzony w 2022 r., aby ułatwić jeszcze szybsze wdrożenie morskiej energetyki wiatrowej. Czeka nas sporo pracy. Chociaż UE dodała 15 GW w 2022 r., na podstawie szacunków WindEurope Europa musi budować 32 GW mocy rocznie, aby osiągnąć cel UE, jakim jest 40-procentowy udział odnawialnych źródeł energii w miksie energetycznym bloku. Ten niedobór wynika z wąskich gardeł – 80 GW projektów wiatrowych utknęło w fazie wydawania pozwoleń.

Komisja podejmie zatem znaczne wysiłki na rzecz współpracy z państwami członkowskimi, aby zagwarantować, że po przyjęciu dyrektywy w sprawie energii odnawialnej zostanie ona szybko wdrożona we wszystkich państwach członkowskich. Zmienione przepisy dotyczące wydawania zezwoleń w znacznym stopniu rozwiążą szereg wąskich gardeł, z którymi mamy obecnie do czynienia.

Co ważne, w dniu 19 stycznia oczekujemy, że państwa członkowskie uzgodnią niewiążące cele dla basenów morskich w zakresie rozwoju morskich źródeł energii odnawialnej na rok 2050 z etapami pośrednimi w latach 2030 i 2040. Jest to wymóg wynikający ze zmienionego rozporządzenia TEN-E. Takie cele dla morskiej energii wiatrowej powinny być również zawarte w krajowych planach energetycznych i klimatycznych, których poprawiony projekt jest przewidziany w tym roku.

Będziemy również nadal wspierać współprawodawców w celu osiągnięcia szybkiego i ambitnego porozumienia w sprawie dyrektywy o energii odnawialnej. Zakończenie prac nad tym wnioskiem powinno nastąpić pod prezydencją szwedzką, a z naszej strony służby pracują niestrudzenie, aby tak się stało. Kolejnym frontem będzie wspieranie w jak największym stopniu konkretnych projektów o charakterze transgranicznym – to znaczy hybrydowych i wspólnych projektów morskich.

Wreszcie, kolejny ważny punkt ciężkości będzie dotyczył łańcucha dostaw w sektorze morskim. Komisja wyraźnie dostrzega wyzwania, z którymi boryka się dziś branża, a w 2023 r. poświęci wiele uwagi temu, jak można im zaradzić. Niektóre z tych aspektów będziemy omawiać z przedstawicielami sektora za pośrednictwem specjalnej grupy roboczej, opierając się na pracach rozpoczętych w 2022 r.

4) W 2023 r. skupimy się w szczególności na…

W 2023 r. będziemy kontynuować działania mające na celu zmniejszenie naszej zależności od rosyjskich paliw kopalnych oraz wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw i przystępności cenowej energii w Europie. Potrzebujemy rodzimych rozwiązań, aby oprócz dywersyfikacji naszych dostaw stać się bardziej niezależnymi energetycznie.

Aby ułatwić wdrażanie odnawialnych źródeł energii, Komisja skupi się na wspieraniu technologii magazynowania energii elektrycznej. Jest to absolutnie konieczne, aby zmniejszyć zależność od gazu i umożliwić większą penetrację odnawialnych źródeł energii.

Jak już wspomniałam, Komisja skupi się również na złagodzeniu wąskich gardeł produkcyjnych w UE dla przemysłu wiatrowego. Nie możemy pozwolić, aby cała produkcja przeniosła się poza UE.

Komisja jest również otwarta na apele przedstawicieli sektora morskiej energii wiatrowej o podkreślenie korzyści wynikających z zastosowania kryteriów pozacenowych w aukcjach dotyczących morskiej energii wiatrowej. Zastanawiamy się wewnętrznie, jak podejść do tej sprawy.

Wreszcie, chcemy jeszcze większych inwestycji w różnorodne nowe technologie, ponieważ obywatele UE coraz wyraźniej widzą, że odnawialne źródła energii są nie tylko najbardziej zrównoważonym źródłem energii, ale również tańszym i bezpieczniejszym niż import paliw kopalnych.