Infrastruktura sieciowa, stanowiąca podstawę europejskiego systemu energetycznego, zostanie zmodernizowana i rozbudowana, aby w pełni wykorzystać jej potencjał. Przedstawiony dzisiaj przez Komisję europejski pakiet dotyczący sieci energetycznych oraz inicjatywa „autostrady energetyczne” umożliwią sprawny przepływ energii we wszystkich państwach członkowskich, integrując tańszą czystą energię i przyspieszając elektryfikację. Przyczyni się to do obniżenia cen energii i zapewni wszystkim Europejczykom przystępne warunki życia. Zapewni to bezpieczne i niezawodne dostawy, w miarę jak Europa odchodzi od importu energii z Rosji, aby osiągnąć niezależność energetyczną.

Pakiet dotyczący sieci stanowi nowe podejście do infrastruktury energetycznej, wprowadzając prawdziwie europejską perspektywę planowania infrastruktury, jednocześnie przyspieszając procedury wydawania zezwoleń i zapewniając bardziej sprawiedliwy podział kosztów w odniesieniu do projektów transgranicznych. Nowe podejście pozwoli na najlepsze wykorzystanie naszej istniejącej infrastruktury energetycznej, a jednocześnie przyspieszy rozwój sieci i innej fizycznej infrastruktury energetycznej w całej UE.

Aby zapewnić przyszłościowość infrastruktury sieciowej, Komisja proponuje dodatkowe sposoby finansowania. Przykładami takich sposobów są podział kosztów i łączenie projektów: coraz bardziej zintegrowana transgraniczna infrastruktura energetyczna przynosi korzyści wykraczające poza terytoria, na których jest budowana. Sprawia to, że sprawiedliwy i przejrzysty podział kosztów ma zasadnicze znaczenie dla uniknięcia nieproporcjonalnych obciążeń dla lokalnych konsumentów. Aby rozwiązać ten problem, europejski pakiet dotyczący sieci energetycznych ma na celu zapewnienie większej przejrzystości i sprawiedliwości w sposobie oceny kosztów i korzyści. Łączenie projektów infrastrukturalnych może również ułatwić finansowanie, na przykład poprzez utworzenie spółek celowych, przyciągając w ten sposób dodatkowe inwestycje.

Ogłoszone przez przewodniczącą Ursulę von der Leyen w jej orędziu o stanie Unii 2025, 8 autostrad energetycznych odpowiada na najpilniejsze potrzeby infrastrukturalne, które wymagają dodatkowego krótkoterminowego wsparcia i zaangażowania w celu ich realizacji. Zostały one wybrane na podstawie ich strategicznego znaczenia dla ukończenia unii energetycznej oraz poziomu wsparcia politycznego ze strony UE niezbędnego do ich pomyślnej realizacji.

Komisja jest zdecydowana niezwłocznie przyspieszyć realizację autostrad energetycznych poprzez wzmocnioną koordynację polityczną, korzystając z regionalnych grup wysokiego szczebla, mobilizując wsparcie europejskich koordynatorów i ściśle współpracując z grupą zadaniową ds. unii energetycznej, a w razie potrzeby rozszerzając zakres działań poza państwa członkowskie UE. Każdy projekt zostanie uznany za priorytetowy na szczeblu UE, a Komisja będzie wspierać państwa członkowskie w nadaniu im takiego samego priorytetu na szczeblu krajowym.

Kolejne kroki

Wnioski ustawodawcze zostaną teraz przekazane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie w ramach zwykłej procedury ustawodawczej. Równolegle Komisja będzie nadal ściśle współpracować z państwami członkowskimi i wszystkimi zainteresowanymi stronami w celu realizacji kluczowych transgranicznych projektów infrastruktury energetycznej, opublikowanych niedawno w drugim unijnym wykazie projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i projektów będących przedmiotem wzajemnego zainteresowania. Współpraca ta będzie miała kluczowe znaczenie dla szybkiej realizacji inicjatywy „autostrad energetycznych”, a także dla przyspieszenia procesu wydawania pozwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej, magazynowania energii i stacji ładowania.

Kontekst

Pomimo postępów osiągniętych w ramach obecnych ram prawnych UE, Unia nie osiągnęła jeszcze poziomu wzajemnych połączeń między państwami członkowskimi, który umożliwiłby stworzenie prawdziwej unii energetycznej, ponieważ kilka państw członkowskich nie jest na dobrej drodze do osiągnięcia celu 15 % wzajemnych połączeń do 2030 r. Koszt braku działania jest ogromny: w 2022 r. paliwa kopalne miały największy udział w całkowitym zużyciu energii brutto (70 %) w UE, a 98 % całej ropy naftowej i gazu wykorzystywanych w państwach członkowskich pochodziło z importu. Naraża to UE na wahania cen i ryzyko geopolityczne.

W 2024 r. ceny energii elektrycznej dla przemysłu w UE osiągnęły poziom 0,199 EUR za kWh, w porównaniu z 0,082 EUR w Chinach i 0,075 EUR w Stanach Zjednoczonych. W pierwszej połowie 2025 r. średnia cena energii elektrycznej dla konsumentów w UE wahała się od 0,3835 EUR za kWh w Niemczech do 0,1040 EUR za kWh na Węgrzech, natomiast ceny energii elektrycznej dla odbiorców niebędących gospodarstwami domowymi wahały się od 0,2726 EUR za kWh w Irlandii do 0,0804 EUR za kWh w Finlandii. Główną przyczyną tych różnic jest niewystarczający poziom inwestycji w infrastrukturę i jej integrację.

Kluczowe znaczenie ma zatem zwiększenie wsparcia finansowego. W ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2028–2034 Komisja zaproponowała pięciokrotne zwiększenie budżetu CEF Energy z 5,84 mld EUR do 29,91 mld EUR. Finansowanie publiczne zostanie uzupełnione działaniami mającymi na celu pozyskanie inwestycji prywatnych w ramach przyszłej strategii inwestycyjnej w zakresie czystej energii.

Źródło: Komisja Europejska