Na wspólnej konferencji na temat pozytywnego wpływu na przyrodę morskiej infrastruktury energetycznej, zorganizowanej przez Renewables Grid Initiative (RGI) i WindEurope, Offshore Coalition for Energy and Nature (OCEaN) potwierdziła, że możliwe jest przyspieszenie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej i związanej z nią sieci elektroenergetycznej przy jednoczesnej ochronie i odbudowie przyrody.

Morska energia wiatrowa i związana z nią infrastruktura sieci elektroenergetycznych są niezbędne do osiągnięcia celów klimatycznych Europy i wzmocnienia jej niezależności energetycznej. Jednocześnie ekosystemy morskie, które już teraz są wrażliwe, należy chronić przed dalszym obciążeniem spowodowanym zmianami klimatu oraz presją ze strony tradycyjnej i nowej działalności gospodarczej. Dokładne planowanie jest niezbędne do przydzielenia przestrzeni tym działaniom, które są najbardziej potrzebne i najmniej szkodliwe dla środowiska, zgodnie z celami dotyczącymi klimatu, ochrony i odbudowy środowiska.

Plan REPowerEU wzywa państwa członkowskie do określenia dedykowanych obszarów, na których można budować odnawialne źródła energii przy niskim ryzyku środowiskowym. Na tych obszarach procedury wydawania pozwoleń mogłyby być przyspieszone. W przypadku obszarów morskich, planowanie przestrzenne obszarów morskich jest już podstawowym narzędziem zintegrowanej przestrzennej alokacji działalności człowieka zgodnie z celami gospodarczymi, środowiskowymi i społecznymi UE. Umożliwia ono uwzględnienie i ocenę wielu złożonych aspektów, takich jak interakcje między tradycyjnymi i powstającymi sektorami np. morska energia odnawialna oraz potrzeby w zakresie ochrony i odbudowy środowiska. Dlatego członkowie OCEaN zdecydowanie popierają ulepszony, solidny i terminowy proces planowania przestrzennego obszarów morskich. Przyspieszy to rozwój morskiej energetyki odnawialnej, wesprze proces podejmowania decyzji o alokacji przestrzennej, a także zmniejszy ryzyko inwestycyjne i opóźnienia projektów. 

W tym kontekście członkowie OCEaN rekomendują szereg zasad, które powinny być rozważone przez wszystkie państwa członkowskie UE – można je znaleźć poniżej. Dłuższy dokument zawierający 10 rekomendacji można pobrać tutaj.

Antonella Battaglini, dyrektor generalny RGI, podkreśla znaczenie współpracy, skali i szybkości we wdrażaniu niezbędnej morskiej infrastruktury energetycznej równolegle z aktywnymi środkami odbudowy przyrody mówiąc:

“Zarówno infrastruktura, jak i odbudowa muszą być zaplanowane dla całych basenów morskich, doprowadzi to do optymalizacji zasobów i wykorzystania przestrzeni, jak również silniejszej i skuteczniejszej ochrony środowiska. Współpraca w ramach OCEaN będzie miała dla tego kluczowe znaczenie.”

Giles Dickson, Prezes WindEurope:

“Europa chce mieć 165 GW morskiej energii wiatrowej do 2030 roku. Dziś ma zaledwie 30 GW. Europejski przemysł morskiej energetyki wiatrowej jest zobowiązany do zapewnienia tej rozbudowy przy jednoczesnej ochronie bioróżnorodności i środowiska morskiego. O to właśnie chodzi w Koalicji OCEaN – o zapewnienie, że nasze morza będą zdrowe, czyste i produktywne.”

Poparcie pochodzi również od społeczności organizacji pozarządowych oraz operatorów systemów przesyłowych:

Martin Harper, Dyrektor Regionalny, BirdLife Europe & Central Asia:

“Potrzebujemy wspólnej reakcji, aby rozwiązać problem zagrożenia dla przyrody i klimatu.  Oznacza to, że musimy znaleźć sposoby na przeprowadzenie tak potrzebnej rewolucji w zakresie energii odnawialnej w harmonii z naturą, na przykład tak, aby morskie farmy wiatrowe mogły współistnieć z naszą zagrożoną dziką przyrodą morską.  Nie ma sensu zajmować się jednym wyzwaniem środowiskowym kosztem innego.  Dlatego wzywamy wszystkie rządy do podjęcia tego wyzwania i przyjęcia zasad nakreślonych przez Koalicję OCEaN.”

Manon van Beek, Prezes TenneT:

“Potrzebne jest przyspieszenie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, a z drugiej strony musimy chronić morską florę i faunę. Jesteśmy przekonani, że idą one w parze. W ciągu ostatnich kilku lat nasze projekty pilotażowe udowodniły, że projektowanie uwzględniające naturę z powodzeniem przyczynia się do zwiększenia podwodnej bioróżnorodności. Projektowanie uwzględniające naturę jest coraz bardziej naszym standardem w rozwoju offshore. Dlatego zdecydowanie popieramy ulepszony, solidny i terminowy proces planowania przestrzennego obszarów morskich, aby przyspieszyć rozwój morskiej energetyki odnawialnej przy jednoczesnej ochronie i poprawie stanu podwodnej przyrody.”

Zalecenia: Zasady OCEaN dotyczące ulepszonego, solidnego i terminowego procesu planowania przestrzennego obszarów morskich:

Usprawnienie stosowania podejścia ekosystemowego w planowaniu przestrzennym obszarów morskich. Potrzebne jest ekosystemowe, zintegrowane podejście do planowania, aby przydzielić przestrzeń dla produkcji odnawialnej energii na morzu z uwzględnieniem potrzeb ochrony przyrody i innych istniejących działań na morzu. Przy prawidłowym zastosowaniu planowanie przestrzenne obszarów morskich może umożliwić takie zintegrowane planowanie, określić mniej wrażliwe obszary nadające się do rozmieszczenia infrastruktury energetycznej oraz przyczynić się do pogodzenia często sprzecznych interesów i potrzeb użytkowników morza.

Uzupełnienie ocen środowiskowych i społeczno-gospodarczych dla celów wyznaczania przestrzeni o ocenę wrażliwości. Wyznaczanie przestrzeni musi opierać się na solidnych ocenach oddziaływania, aby umożliwić lokalizację działań w obszarach, w których nie wystąpią znaczące oddziaływania na środowisko morskie oraz aby zrównoważyć różne interesy gospodarcze na morzu. Narzędzia do tworzenia map wrażliwości mogą być wykorzystywane w decyzjach dotyczących planowania, wraz z ocenami społeczno-gospodarczymi, w celu określenia najbardziej odpowiednich miejsc dla ochrony przyrody i infrastruktury energetycznej oraz zdefiniowania środków łagodzących i kompensacyjnych. Państwa członkowskie i Komisja Europejska powinny ułatwić i umożliwić stosowanie ocen wrażliwości na poziomie krajowym, regionalnym i na poziomie basenu morskiego oraz dalej badać narzędzia służące analizie aspektów społeczno-gospodarczych.

Umożliwienie współpracy transgranicznej. Baseny morskie powinny być traktowane jako połączone jednostki, tworząc wartość dodaną planowania w skali basenu, którą należy uwzględnić. Dlatego też WE i państwa członkowskie powinny ułatwiać i wdrażać regionalną współpracę zainteresowanych stron, aby umożliwić stosowanie na dużą skalę środków kompensacyjnych, łagodzących i odbudowujących oraz zharmonizowaną i transgraniczną wymianę danych.

Dalsze wdrażanie unijnego prawa ochrony przyrody zgodnie z wysokimi standardami. „Nadrzędny interes publiczny” (imperative reason of overriding public interest, IROPI) pozwala na realizację projektu pomimo wpływu na chronione siedliska lub gatunki, w przypadkach o wyjątkowym znaczeniu dla społeczeństwa. Jest to już dozwolone na mocy unijnego prawa ochrony przyrody. Państwa członkowskie muszą dokładnie rozważyć jego zastosowanie w poszczególnych przypadkach, po wykazaniu konieczności takiego wyjątku i braku alternatyw, wraz ze środkami łagodzącymi i kompensacyjnymi.

Zwiększenie zaangażowania zainteresowanych stron i stworzenie korzyści dla społeczności lokalnych. Zgodnie z wymogami prawa UE, państwa członkowskie muszą angażować się w prace nad planowaniem przestrzennym obszarów morskich z krajowymi i lokalnymi zainteresowanymi stronami. Należy zapewnić wczesne i znaczące zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w celu uzyskania wsparcia publicznego. Ponadto modele tworzenia korzyści lokalnych są tendencją rosnącą w całej Europie. Należy je dalej rozwijać – wspólnie ze społecznościami lokalnymi.

Przyjęcie perspektywy długoterminowej. Włączenie perspektywy długoterminowej umożliwia niezawodność planowania, zwiększa efektywność planowania, optymalizuje ogólne wykorzystanie zasobów i przestrzeni oraz zmniejsza wpływ na przyrodę. Ponieważ zmiany w środowisku morskim mogą być widoczne dopiero po pewnym czasie, system planowania musi być wystarczająco elastyczny, aby reagować na takie nowe spostrzeżenia. Dlatego też „uczący się” system planowania i zarządzanie adaptacyjne są niezbędne dla ochrony ekosystemu i powinny być włączone do wszystkich planów przestrzennych obszarów morskich.

Źródło: OCEaN, WindEurope