W nowej, ogólnodostępnej publikacji naukowej ujawniono jeden z najbardziej szczegółowych zbiorów danych dotyczących dna morskiego, jaki kiedykolwiek opracowano dla polskiej części południowego Bałtyku. Badanie przeprowadzone przez Łukasza Janowskiego i duży zespół współautorów, opublikowane w czasopiśmie Earth System Science Data, opisuje dane hydroakustyczne w wysokiej rozdzielczości, obejmujące ponad 7000 kilometrów kwadratowych polskich obszarów morskich, zebrane w okresie od kwietnia 2022 r. do grudnia 2023 r.

Dane są dostępne bezpłatnie w krajowym repozytorium eCUDO i mają stać się kluczowym punktem odniesienia dla deweloperów morskich farm wiatrowych, organów regulacyjnych i naukowców pracujących na polskim Morzu Bałtyckim.

Siedem statków, 95 000 km linii badawczych

Kampania została przeprowadzona w ramach krajowego projektu „Mapowanie siedlisk bentosowych polskich obszarów morskich metodą mozaikowania sonarowego w latach 2021–2023”, kierowanego przez Główną Inspekcję Ochrony Środowiska i realizowanego przez konsorcjum Instytutu Morskiego Akademii Morskiej w Gdyni oraz MEWO S.A.

Przez około 1,5 roku siedem statków badawczych działało w polskiej części południowego Bałtyku, pokonując ponad 95 000 kilometrów wzdłuż zaplanowanych profili i spędzając około 500 dni na morzu. W pozyskiwanie danych, przetwarzanie, zarządzanie projektem i logistykę zaangażowanych było około 250 osób.

Zespół wykorzystał echosondy wielowiązkowe (MBES) i sonary boczne (SSS) do mapowania dna morskiego. Wyniki prac obejmują:

  • Siatki batymetryczne o rozmiarze komórki 0,5 m na 0,5 m
  • Mozaiki rozpraszania sonaru i SSS o rozdzielczości 0,2 m na 0,2 m
  • Co najmniej jeden rzeczywisty pomiar głębokości w 95 procentach komórek siatki, zgodnie z rygorystycznymi specyfikacjami projektu

Wszystkie badania były zgodne z normą Międzynarodowej Organizacji Hydrograficznej S-44 Order 1a, która jest szeroko stosowana w wysokiej jakości badaniach hydrograficznych i inżynierii morskiej.

Autorzy zauważają, że odbicie MBES zostało opublikowane w stanie przetwarzania „BL0”, co sprawia, że doskonale nadaje się do jakościowej interpretacji kontrastów osadów, ale nie jest jeszcze odpowiednie do szczegółowej ilościowej klasyfikacji akustycznej. Mozaiki skanowania bocznego wykazują niewielkie resztkowe przesunięcia pozycjonowania, a w celu uzyskania precyzyjnej geometrii zaleca się użytkownikom połączenie ich z batymetrią MBES.

Pomimo tych ograniczeń zbiór danych stanowi solidną podstawę dla badań naukowych, ocen środowiskowych i wstępnych prac inżynieryjnych na większości obszaru morskiego Polski.

Od siedlisk bentosowych po podwodne dziedzictwo

Chociaż głównym celem projektu krajowego było mapowanie siedlisk bentosowych, dane hydroakustyczne znajdą zastosowanie w znacznie szerszym zakresie. Ta sama grupa badawcza opublikowała już prace dotyczące predykcyjnego mapowania siedlisk i podwodnego dziedzictwa kulturowego w południowej części Morza Bałtyckiego.

Dane o dnie morskim w wysokiej rozdzielczości mogą pomóc w:

  • identyfikacji i monitorowaniu wrażliwych siedlisk, takich jak rafy i piaszczyste łachy
  • wspieraniu wyznaczania i zarządzania morskimi obszarami chronionymi
  • wykrywaniu wraków statków i struktur archeologicznych, które należy zachować lub omijać w projektach infrastrukturalnych
  • poprawie kartografii morskiej i bezpieczeństwa żeglugi na ruchliwych szlakach żeglugowych

Dla deweloperów morskich farm wiatrowych oznacza to lepszą integrację projektu z celami ochrony środowiska i dziedzictwa kulturowego, co ma coraz większe znaczenie dla uzyskania pozwoleń i akceptacji społecznej.

Wkład w globalne cele mapowania oceanów

Autorzy przedstawiają polski projekt jako regionalny wkład w Dekadę Nauk o Oceanach ONZ oraz inicjatywę Nippon Foundation–GEBCO Seabed 2030, której celem jest sporządzenie do 2030 r. mapy całego dna oceanicznego zgodnie z nowoczesnymi standardami. Obecnie zmapowano 27,3% dna morskiego na świecie, więc każdy nowy blok wysokiej jakości danych pomaga wypełnić globalną lukę.

oceandecade.org

Zbiór danych dotyczących południowej części Morza Bałtyckiego stanowi dobrze udokumentowany i ogólnodostępny element tej globalnej układanki, zlokalizowany w jednym z najszybciej rozwijających się basenów morskich w Europie.

Powiązany artykuł: https://essd.copernicus.org/articles/17/6839/2025/#:~:text=This%20study%20presents%20high%2Dresolution,habitats%20using%20advanced%20sonar%20technologies