Zgodnie z tymczasowym porozumieniem politycznym osiągniętym dzisiaj przez Parlament Europejski i Radę, Unia Europejska skutecznie i trwale zaprzestanie importu rosyjskiego gazu i podejmie działania zmierzające do stopniowego wycofania rosyjskiej ropy. Ta historyczna decyzja położy kres zależności UE od niewiarygodnego dostawcy, który wielokrotnie destabilizował europejskie rynki energii, zagrażał bezpieczeństwu dostaw poprzez szantaż energetyczny i szkodził europejskiej gospodarce. Zgodnie z planem działania REPowerEU całkowite wycofanie rosyjskich paliw kopalnych jest niezbędnym krokiem w celu zagwarantowania niezależności energetycznej, konkurencyjności, odporności i stabilności rynku w Europie.

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała: „Dzisiaj wkraczamy w erę pełnej niezależności energetycznej Europy od Rosji. REPowerEU spełniło swoje zadanie. Uchroniło nas przed najgorszym kryzysem energetycznym od dziesięcioleci i pomogło nam w rekordowym tempie odejść od rosyjskich paliw kopalnych. Dzisiaj trwale wstrzymujemy ten import. Wyczerpując fundusze wojenne Putina, solidaryzujemy się z Ukrainą i skupiamy się na nowych partnerstwach energetycznych i możliwościach dla tego sektora”.

Trwały zakaz importu rosyjskiego gazu

Dzisiejsze porozumienie zapewnia stopniowe, ale trwałe zakończenie importu rosyjskiego gazu, przy czym import LNG zostanie wycofany do dnia 31 grudnia 2026 r., a import gazu rurociągowego do dnia 30 września 2027 r. W drodze wyjątku państwa członkowskie mogą przedłużyć ten termin do dnia 31 października 2027 r., jeżeli poziom ich zapasów jest niższy od wymaganego poziomu napełnienia. W szczególności:

  • W przypadku krótkoterminowych umów dostaw zawartych przed dniem 17 czerwca 2025 r. zakaz importu gazu z Rosji będzie miał zastosowanie od dnia 25 kwietnia 2026 r. w odniesieniu do LNG i od dnia 17 czerwca 2026 r. w odniesieniu do gazu przesyłanego rurociągami.
  • W przypadku długoterminowych umów importu LNG zawartych przed dniem 17 czerwca 2025 r. zakaz będzie miał zastosowanie od dnia 1 stycznia 2027 r., zgodnie z 19. pakietem sankcji.
  • Import gazu rurociągowego w ramach umów długoterminowych będzie dozwolony tylko do dnia 30 września 2027 r. W przypadku gdy państwa członkowskie będą miały trudności z uzupełnieniem wymaganych poziomów zapasów, zakaz importu rurociągowego będzie miał zastosowanie dopiero od dnia 1 listopada 2027 r.
  • Zmiany w istniejących umowach będą dozwolone tylko w ściśle określonych celach operacyjnych i nie mogą prowadzić do zwiększenia ilości lub cen.

W związku z tym najpóźniej do listopada 2027 r. UE całkowicie wycofa import gazu z Rosji.

W ramach porozumienia politycznego przewidziano silne zabezpieczenia przed obchodzeniem przepisów, które uzupełniają istniejące już ramy kontroli celnej i nadzoru. Przepisy mające na celu zwiększenie przejrzystości, monitorowania i identyfikowalności gazu rosyjskiego na rynkach UE będą wspierać skuteczne wdrożenie zakazu importu.

W przypadku gazu rosyjskiego importowanego w okresie przejściowym wcześniejsze zezwolenie wiąże się z przedłożeniem bardzo szczegółowych informacji w celu zapewnienia, że import jest ograniczony do ilości opartych na historycznych (istniejących) umowach. W odniesieniu do importu gazu spoza Rosji importerzy muszą przedstawić informacje na temat kraju produkcji; natomiast kraje zwolnione z tego wymogu to eksporterzy, którzy w 2024 r. dostarczyli do UE 5 mld m3 gazu i na których nałożono sankcje lub którzy nie posiadają infrastruktury do importu gazu.

Stopniowe i skoordynowane wycofywanie rosyjskich paliw kopalnych

Zgodnie z porozumieniem państwa członkowskie będą musiały przedłożyć krajowe plany dywersyfikacji zawierające środki mające na celu dywersyfikację dostaw gazu i ropy do dnia 1 marca 2026 r. Będą one również zobowiązane do powiadomienia Komisji w ciągu miesiąca od wejścia w życie rozporządzenia, czy posiadają umowy na dostawy gazu z Rosji lub krajowe zakazy prawne.

Komisja dokona oceny planów i w stosownych przypadkach wyda zalecenia nie później niż trzy miesiące po ich otrzymaniu. Ponadto Komisja jest gotowa wspierać państwa członkowskie w całym procesie.

Aby uniknąć obchodzenia zakazu importu gazu, w nowym rozporządzeniu ustanawia się mechanizmy monitorowaniaoraz obowiązek współpracy i wymiany informacji między organami w zakresie importu gazu ziemnego. Komisja będzie wspierać państwa członkowskie i wraz z Agencją UE ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER), Prokuraturą Europejską (EPPO) oraz Europejskim Urzędem ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) będzie ściśle monitorować postępy i skutki wycofywania importu rosyjskiego gazu i ropy naftowej.

Środki określone w rozporządzeniu będą wdrażane w sposób starannie zaplanowany i dobrze skoordynowany z państwami członkowskimi, aby zminimalizować ewentualny wpływ na ceny, ustabilizować rynki poprzez bezpieczne i przewidywalne dostawy alternatywne oraz zapewnić pewność prawną.

Komisja pozostaje zaangażowana w zapewnienie wycofania całego pozostałego importu ropy z Rosji do końca 2027r., zgodnie z deklaracją wersalską. Wniosek ustawodawczy dotyczący zakazu importu rosyjskiej ropy zostanie przedstawiony na początku przyszłego roku.

Kolejne kroki

Po osiągnięciu porozumienia politycznego tekst będzie musiał zostać przetłumaczony na wszystkie języki UE, a następnie formalnie zatwierdzony przez Parlament Europejski i Radę. Przyjęcie przez Radę będzie wymagało kwalifikowanej większości głosów. Po formalnym przyjęciu tekst zostanie opublikowany w Dzienniku Urzędowym.

Kontekst

Przywódcy UE uzgodnili wycofanie rosyjskiej energii w deklaracji wersalskiej z marca 2022 r. W bezpośredniej odpowiedzi na wojnę na Ukrainie i wykorzystywanie dostaw energii jako broni przez Rosję Komisja Europejska przedstawiła w maju 2022 r. plan REPowerEU. Od początku wojny zależność UE od rosyjskiego gazu spadła z 45 % całkowitego importu do 13 % w pierwszej połowie 2025 r. Mimo to w ubiegłym roku do systemu energetycznego UE trafiło 35 mld m³ rosyjskiego gazu, którego wartość w cenach bieżących szacuje się na 10 mld EUR. Wszystkie importy rosyjskiego węgla zostały zakazane na mocy sankcji, a import ropy naftowej zmniejszył się z 27% na początku 2022 r. do 2% obecnie.

W dniu 6 maja 2025 r. Komisja przyjęła plan działania REPowerEU, torujący drogę do zapewnienia pełnej niezależności energetycznej UE od Rosji. Następnie, w dniu 17 czerwca 2025 r., Komisja przedstawiła niniejszy wniosek ustawodawczy, mający na celu skuteczne zakazanie wszelkiego importu rosyjskiego gazu i zapewnienie stopniowego wycofania rosyjskiej ropy naftowej.

W październiku Rada przyjęła 19. pakiet sankcji wobec Rosji, którego celem jest ograniczenie dochodów Rosji z eksportu energii, zakaz importu rosyjskiego skroplonego gazu ziemnego (LNG) od dnia 1 stycznia 2027 r. w przypadku umów długoterminowych oraz w ciągu sześciu miesięcy od wejścia w życie sankcji w przypadku umów krótkoterminowych.

Źródło: Komisja Europejska