Komisja Europejska przyjęła nowe podejście do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE. Pytamy Virginijusa Sinkevičiusa, komisarza UE ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa, o rolę morskiej energii wiatrowej, a także o to, jak koordynować rozwój odnawialnych źródeł energii w regionie Morza Bałtyckiego, uwzględniając przy tym ochronę środowiska.
Mimo że sektor zasobów żywych, zasobów nieożywionych, działalności portowej i transportu morskiego znacznie ucierpiał, przewiduje się, że wszystkie te sektory szybko powrócą do normalnego stanu. Z kolei turystyka nadmorska, która szczególnie ucierpiała w wyniku pandemii, prawdopodobnie będzie miała opóźnioną ścieżkę odbudowy. Oczekuje się również, że odbudowa przemysłu stoczniowego będzie wolniejsza i opóźniona. Wreszcie większość sektorów wschodzących odczuła niewielkie ogólne skutki w 2020 r. i oczekuje się, że wszystkie one szybko powrócą do normalnego stanu.
UE przyjęła ambitny pakiet naprawczy o wartości około 750 mld euro, który ma na celu uczynienie UE bardziej ekologiczną, cyfrową, odporną i lepiej przystosowaną do obecnych i przyszłych wyzwań. Istotną rolę odegra nowe podejście do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE przedstawione w dniu 17 maja 2021 r. Niebieska gospodarka sugeruje rozwiązania pochodzące z morza, które pomogą w realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Morska energia odnawialna może pomóc nam w osiągnięciu naszych celów w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Podczas gdy niektóre technologie są już dojrzałe, inne potrzebują dalszego wsparcia, aby osiągnąć etap komercyjny. W ten sam sposób morze mogłoby produkować alternatywne źródła białka i dlatego Komisja przygotowuje specjalną inicjatywę mającą na celu zwiększenie produkcji alg w UE.
Z drugiej strony wszystkie sektory niebieskiej gospodarki muszą zwiększyć swoje wysiłki na rzecz przejścia na bardziej zrównoważone praktyki, a w szczególności dekarbonizacji swojej działalności. Spójrzmy na przykład na transport morski. Europejski Zielony Ład wzywa do ograniczenia o 90 % emisji gazów cieplarnianych we wszystkich rodzajach transportu, w tym w transporcie morskim. Musimy również inwestować w większą cyrkulacyjność i dotyczy to morskiego przemysłu wiatrowego, który powinien opracować programy likwidacji turbin wiatrowych.
Niebieska gospodarka powinna korzystać z unijnych funduszy na rzecz odbudowy i odporności. Jednak samo finansowanie publiczne nie wystarczy. Komisja i Europejski Bank Inwestycyjny będą nadal opowiadać się za zrównoważonymi zasadami finansowania niebieskiej gospodarki w kontaktach z inwestorami prywatnymi, argumentując, że wybór zrównoważonego rozwoju stworzy namacalne możliwości tworzenia nowych miejsc pracy i rozwoju przedsiębiorstw. Aby zaspokoić szczególne potrzeby MŚP działających w sektorze niebieskiej gospodarki, platforma BlueInvest Komisji zapewnia im dostosowane do potrzeb wsparcie, widoczność, dostęp do inwestorów oraz doradztwo w zakresie gotowości inwestycyjnej. Fundusz kapitałowy BlueInvest będzie łączył wkłady finansowe z budżetu UE z prywatnym kapitałem wysokiego ryzyka w celu finansowania przedsiębiorstw rozpoczynających działalność w sektorze niebieskiej technologii.
Jeśli chodzi o morskie odnawialne źródła energii, UE jest już światowym liderem w dziedzinie turbin wiatrowych montowanych na dnie morza, a obecnie działają tam duże projekty na skalę komercyjną. UE ma najambitniejsze cele na świecie na najbliższe lata, określone w strategii dotyczącej morskiej energii odnawialnej (300 GW do 2050 r. – łącznie wiatr stały na dnie i pływający). Niektóre baseny morskie, takie jak Morze Śródziemne, nie mają warunków geofizycznych do lokalizacji dużych farm wiatrowych mocowanych na dnie. Z kolei na Morzu Bałtyckim potencjał produkcji morskiej energii wiatrowej jest wysoki: ponad 90 GW.
Źródło: The EU Blue Economy Report 2021, Komisja Europejska.
Bałtyckie państwa członkowskie dobrze zrozumiały potrzebę dalszego badania tego potencjału i we wrześniu 2020 r. podpisały wspólną deklarację intencji w celu zwiększenia dostaw energii elektrycznej z morskiej energii wiatrowej.
Firmy żeglugowe i projektanci statków również zwracają uwagę na zielone technologie i zrównoważone alternatywy dla tradycyjnego paliwa. Zielony wodór może być produkowany z energii odnawialnej i dlatego łatwo go połączyć z produkcją energii elektrycznej z morskich elektrowni wiatrowych. W strategii dotyczącej morskiej energii odnawialnej zachęca się państwa członkowskie do uwzględnienia produkcji i transportu wodoru w planowaniu sieci. Ponadto opracowywane są również nowe modele statków wykorzystujących wiatr jako główny napęd.
Jak skoordynować rozwój morskiej energetyki wiatrowej z ochroną środowiska? Co w szczególności należy wziąć pod uwagę w regionie Morza Bałtyckiego?
Zarówno w strategii dotyczącej morskiej energii odnawialnej, jak i w nowym podejściu do zrównoważonej gospodarki niebieskiej w UE podkreśla się znaczenie spójnego uwzględnienia celów w zakresie zmiany klimatu i różnorodności biologicznej. Wszystkie projekty, jakkolwiek ambitne, muszą być zgodne z prawodawstwem w zakresie ochrony środowiska i musimy z wyprzedzeniem planować współistnienie ochrony przyrody i wytwarzania energii.
Planowanie przestrzenne obszarów morskich ma do odegrania główną rolę w sterowaniu tą praktyką wielokrotnego wykorzystania przestrzeni morskiej, poprzez wyznaczanie obszarów, na których zachęca się do korzystania z morza. W ramach procesu planowania przestrzennego obszarów morskich różne ministerstwa i zainteresowane strony muszą usiąść razem i przedyskutować przyszłe zmiany na morzu, w tym rozwój morskich źródeł odnawialnych. Aby wesprzeć państwa członkowskie, Komisja opracowała specjalne wytyczne dotyczące rozwoju energii wiatrowej i prawodawstwa w dziedzinie ochrony przyrody, które towarzyszyły publikacji strategii dotyczącej morskiej energii odnawialnej. Ponadto Komisja zobowiązała się do promowania dialogu na temat morskiej energii odnawialnej między organami publicznymi, zainteresowanymi stronami i naukowcami w formie wspólnoty praktyk, która zajmie się możliwościami wielorakiego wykorzystania, w szczególności z uwzględnieniem ochrony i odbudowy przyrody.
Na Morzu Bałtyckim istnieją już dobre przykłady wielokrotnego wykorzystania obszarów morskich farm wiatrowych w innych sektorach, takich jak akwakultura i turystyka, zwłaszcza w Danii, gdzie realizowany jest projekt łączący turystykę, zaangażowanie obywateli w produkcję energii i morską energię wiatrową. Chcemy, aby w najbliższych latach pojawiło się więcej najlepszych praktyk w zakresie ochrony przyrody i produkcji energii.
Dziękuję.
