Europa musi działać już teraz, aby zapewnić sobie pozycję najbezpieczniejszego i najbardziej atrakcyjnego centrum przemysłowego i inwestycyjnego w dziedzinie energii, wzmacniając swoje bezpieczeństwo energetyczne i niezależność. Inwestorzy nie potrzebują nowych obietnic, potrzebują pewności. Oznacza to pełne i szybkie wdrożenie istniejących przepisów UE – zwłaszcza nowych, doskonałych ram UE dotyczących wydawania zezwoleń – zamiast ponownego otwierania procesu legislacyjnego. Oznacza to realizację planów dotyczących projektów wiatrowych do 2030 r., ustalenie jasnych wielkości na okres po 2030 r. oraz zagwarantowanie stabilnych dochodów poprzez aukcje indeksowane inflacją i dwustronne kontrakty różnicowe.

Bezpieczeństwo energetyczne Europy oznacza zasilanie jej gospodarki przystępną cenowo energią elektryczną pochodzącą z lokalnych odnawialnych źródeł energii zamiast kosztownych i niestabilnych importów paliw. Oznacza to odporne sieci energetyczne, silne łańcuchy dostaw czystych technologii i niezależność opartą na europejskich innowacjach. Energia wiatrowa dostarcza już 20% energii elektrycznej w Europie. Energia wiatrowa jest liderem w dziedzinie niezależności energetycznej Europy – jest niezawodna, skalowalna i wytwarzana w Europie. Pozwala UE uniknąć importu co najmniej 100 mld metrów sześciennych paliw kopalnych. Dzięki odpowiednim zachętom i wyraźnej woli politycznej liczby te będą tylko rosnąć.

Prawdziwie odporne ramy bezpieczeństwa energetycznego muszą opierać się na następujących celach:

1) Minimalizacja zależności od importu energii

➢ Poprzez priorytetowe traktowanie elektryfikacji opartej na odnawialnych źródłach energii

Zmienione ramy bezpieczeństwa energetycznego UE powinny odzwierciedlać i traktować priorytetowo elektryfikację opartą na odnawialnych źródłach energii za pomocą wszystkich odpowiednich narzędzi. Jest to niezbędne dla bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności Europy. Elektryfikacja oparta na odnawialnych źródłach energii zapewnia tańszą energię elektryczną, co oznacza niższe koszty dla konsumentów i przedsiębiorstw. Minimalizuje również zależność od importowanych paliw, co zwiększa stabilność inwestycji i zmniejsza zmienność cen energii.

Aby wzmocnić swoje bezpieczeństwo energetyczne, Europa nie może pozwolić sobie na pozostawanie w tyle w globalnym wyścigu o elektryfikację. Podczas gdy wskaźnik elektryfikacji w Europie utknął na poziomie 23%, Chiny stały się elektropaństwem, zbliżając się do 30% — dzięki czemu elektryfikacja stała się źródłem siły przemysłowej. Europejskie przedsiębiorstwa chcą elektryfikacji opartej na przystępnych cenowo odnawialnych źródłach energii, ale potrzebują wsparcia, aby zniwelować różnicę w kosztach. Kontrakty różnicowe na emisję dwutlenku węgla (CCfD), obejmujące zarówno nakłady inwestycyjne, jak i koszty operacyjne, byłyby silnym sygnałem: Europa poważnie podchodzi do elektryfikacji. Od tego zależeć będzie powodzenie lub porażka porozumienia w sprawie czystego przemysłu.

Zachęty do elektryfikacji muszą również obejmować opodatkowanie energii dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Europa musi dostosować swój system podatkowy do celów klimatycznych i energetycznych. Bezpieczeństwo dostaw i dekarbonizacja powinny być finansowane z podatków ogólnych – są to strategiczne inwestycje w konkurencyjność Europy. Państwa członkowskie muszą ograniczyć regulowane opłaty za energię elektryczną do absolutnego minimum i usunąć koszty nieenergetyczne z rachunków za energię elektryczną. Muszą również zapewnić, aby energia elektryczna nie była opodatkowana wyżej niż gaz, poprzez zmianę unijnych przepisów podatkowych.

➢ Poprzez ujednolicenie bezpieczeństwa dostaw we wszystkich sektorach energetycznych

Zmienione ramy bezpieczeństwa energetycznego powinny wymagać w pełni skoordynowanych ocen adekwatności i scenariuszy bezpieczeństwa dostaw we wszystkich sektorach energetycznych, koncentrując się na lokalnych odnawialnych źródłach energii. Ostatnie kryzysy pokazały, jak głęboko powiązane są ze sobą systemy energii elektrycznej, gazu i wodoru, a mimo to plany bezpieczeństwa są nadal opracowywane w izolacji. To musi się zmienić. Państwa członkowskie powinny koordynować swoje decyzje dotyczące bezpieczeństwa dostaw na poziomie europejskim lub przynajmniej regionalnym. W dzisiejszej globalnej rzeczywistości należy również uwzględnić nowe zagrożenia – od zdolności magazynowania i cyberodporności po wpływ systemowych rywali.

2) Maksymalizacja cyberodporności i odporności fizycznej infrastruktury energetycznej

➢ Poprzez koordynację ról i obowiązków organów ds. energii, bezpieczeństwa i obrony w zakresie ochrony infrastruktury krytycznej i jej elementów

Zmienione ramy bezpieczeństwa energetycznego muszą wymagać, aby planowanie i rozbudowa infrastruktury krytycznej uwzględniały realia obronne i kładły nacisk na ochronę aktywów przed zagrożeniami cybernetycznymi i fizycznymi we współpracy z wojskiem. Powinno to być koordynowane na poziomie regionalnym, np. w przypadku infrastruktury morskiej – na poziomie basenu morskiego. Odpowiedzialność ta nie może spoczywać wyłącznie na producentach energii, operatorach lub operatorach systemów przesyłowych. Niezbędny jest podział kosztów i jasny podział ról między podmiotami prywatnymi i państwowymi.

➢ Poprzez uwzględnienie w przetargach kryteriów dotyczących bezpieczeństwa fizycznego, cyberbezpieczeństwa i ochrony danych

Zmienione ramy bezpieczeństwa energetycznego UE muszą uwzględniać zagrożenie, jakie dla bezpieczeństwa energetycznego stanowi wykorzystanie systemów krytycznych, np. systemów, które mogą być zdalnie kontrolowane przez niepokojące państwa trzecie. Państwa członkowskie powinny stosować kryteria wstępnej kwalifikacji w zakresie cyberbezpieczeństwa we wszystkich aukcjach. Ma to kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa europejskiej infrastruktury energetycznej i sieciowej. Kryteria te powinny wymagać dokładnej oceny ryzyka w zakresie cyberbezpieczeństwa i bezpieczeństwa danych oraz regularnych aktualizacji. Dane powinny być przechowywane i przetwarzane w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG).

Sztuczna inteligencja i narzędzia cyfrowe powinny być bezpiecznie wbudowane w systemy energetyczne, zgodnie z jasnymi zasadami dotyczącymi cyberbezpieczeństwa i niezawodności. Dane wrażliwe muszą pozostać poufne, a dane dotyczące infrastruktury krytycznej powinny być wyłączone z wszelkich obowiązkowych zasad dotyczących wymiany informacji.

Różnorodność przepisów dotyczących cyberbezpieczeństwa utrudnia ich wdrażanie. Ramy prawne, takie jak NIS2, ustawa o cyberodporności i strategie krajowe, muszą lepiej ze sobą współgrać. Zastosowanie jednej wspólnej metody oceny ryzyka ograniczyłoby powtarzalność prac, zmniejszyło fragmentację rynku i poprawiło bezpieczeństwo infrastruktury. Wspólny model dojrzałości w zakresie cyberbezpieczeństwa pomógłby porównać postępy w różnych sektorach i krajach. Wreszcie, połączenie kontroli zgodności w jednym procesie zmniejszyłoby obciążenie dla zainteresowanych stron.

➢ Poprzez inwestowanie w odporność sieci

Zmienione ramy bezpieczeństwa energetycznego muszą zapewniać narzędzia do inwestowania w odporność sieci, stabilność i koordynację infrastruktury na poziomie regionalnym i unijnym. Systemy finansowania muszą traktować nakłady inwestycyjne i koszty operacyjne w równy sposób, uznając wartość odporności, wydajności i innowacji. Obecny model faworyzuje duże projekty kapitałowe, pomijając tańsze technologie wzmacniające sieci, które również poprawiają odporność i długoterminową efektywność. Należy rozszerzyć zakres gwarancji rządowych, spółek celowych lub pożyczek EBI; rozporządzenie TEN-E musi jasno wskazywać na efektywność i odporność sieci.

3) Minimalizacja zależności od łańcucha dostaw i surowców

➢ Poprzez zapewnienie utrzymania przez Europę pozycji lidera w łańcuchach dostaw energii wiatrowej

Zmienione ramy bezpieczeństwa energetycznego muszą uznawać kluczową rolę łańcuchów dostaw energii wiatrowej w bezpieczeństwie energetycznym Europy i zapewniać narzędzia ograniczające strategiczną zależność od państw trzecich. Ponieważ w magnesach trwałych turbin wiatrowych wykorzystuje się pierwiastki ziem rzadkich, energia wiatrowa powinna stanowić część zewnętrznej strategii gospodarczej UE. Ponadto kolejne wieloletnie ramy finansowe powinny obejmować specjalny fundusz na badania i konkurencyjność w dziedzinie energii wiatrowej. Zapewni to możliwość dalszej produkcji niezbędnych komponentów do turbin wiatrowych w Europie.

W ramach systemu kontroli bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) farmy wiatrowe, porty i sieci energetyczne powinny być traktowane jako podmioty o znaczeniu krytycznym, co zapewni, że napływające inwestycje będą podlegały kontroli. Transakcje dotyczące tej infrastruktury nie powinny zagrażać dostawom energii w UE.

Źródło: WindEurope