Potencjał energetyczny polskiej części Morza Bałtyckiego uznaje się za jeden z największych w regionie. Z tego powodu morska energetyka wiatrowa będzie kluczowym narzędziem umożliwiającym budowę nowoczesnego, zeroemisyjnego i bezpiecznego systemu energetycznego – mówi w rozmowie z BalticWind.EU Michał Kurtyka, minister klimatu i środowiska.

BalticWind.EU: Czy obecnie jest dobry klimat dla rozwoju offshore wind w Polsce?

Michał Kurtyka: Potencjał energetyczny polskiej części Morza Bałtyckiego uznaje się za jeden z największych w regionie. Z tego powodu morska energetyka wiatrowa będzie kluczowym narzędziem umożliwiającym budowę nowoczesnego, zeroemisyjnego i bezpiecznego systemu energetycznego. Zgodnie z „Polityką energetyczną Polski do 2040 r.” (PEP2040), energia elektryczna wytwarzana w morskich farmach wiatrowych będzie zabezpieczać około 20% polskiego zapotrzebowania. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej to również pobudzenie polskiego przemysłu, a w konsekwencji trwały wzrost gospodarczy, który jest szczególnie istotny w dobie spowolnienia pandemicznego.

Kamieniem milowym dla rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce była przyjęta w styczniu br. ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, a w szczególności ustanowiony w niej system wsparcia, zatwierdzony już w maju br. przez Komisję Europejską.

W kontekście dobrego klimatu dla rozwoju tego innowacyjnego sektora energetyki w Polsce warto zauważyć, że zainicjowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska prace nad porozumieniem sektorowym dla morskiej energetyki wiatrowej wspiera szerokie grono inwestorów oraz podmiotów, które będą częścią polskiego łańcucha dostaw. Dla wdrożenia morskiej energetyki wiatrowej w Polsce kluczowa jest współpraca wszystkich podmiotów sektora morskiej energetyki wiatrowej, tj.: wytwórców energii elektrycznej z morskich farm wiatrowych, producentów elementów do budowy morskich farm wiatrowych, podmiotów usługowych, operatora systemu przesyłowego, użytkowników krajowego systemu elektroenergetycznego, zarządów portów morskich, operatorów terminali oraz administracji morskiej i organów ochrony środowiska. Ta dobra współpraca spowoduje powstanie nowego sektora gospodarki, co z kolei przełoży się na kreację kilkudziesięciu tysięcy miejsc pracy, dając tym samym szansę na sprawiedliwą i akceptowalną społecznie, zrównoważoną transformację energetyczną. Zarówno krajowy, jak i zagraniczny biznes, informuje nas o potencjale polskiego łańcucha dostaw i infrastruktury morskiej, a naszym zadaniem jest ten potencjał maksymalizować.

Wierzę, że już dziś istnieje dobry klimat dla przyjętego planu rozwoju energetyki wiatrowej na morzu, a cel wskazany w PEP2040, tj. 11 GW energii z morza w 2040 roku, zostanie zrealizowany. Równocześnie chciałbym podkreślić, iż działania Ministerstwa Klimatu i Środowiska są ukierunkowane by te ambicje powiększać. W tym aspekcie zapewniam również, że monitorujemy opinie rynku, spostrzeżenia oraz doświadczenia związane ze stosowaniem przepisów.

Ile Polski będzie w morskiej energetyce wiatrowej na Morzu Bałtyckim? Jak przebiegają prace nad porozumiem sektorowym?

Prace nad porozumieniem sektorowym dot. morskiej energetyki wiatrowej zostały zapoczątkowane podpisaniem z mojej inicjatywy 1 lipca 2020 roku „Listu Intencyjnego o współpracy w zakresie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej”. Tak rozpoczęto współpracę podmiotów zainteresowanych budową i rozwojem nowego sektora gospodarki, jakim jest morska energetyka wiatrowa, w tym przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, organizacji z otoczenia biznesu, start-upów i firm wdrożeniowych, organizacji branżowych, wyższych uczelni i instytutów badawczo-rozwojowych oraz niezależnych ekspertów. Zgodnie z przyjętą formułą zdecydowano, iż prace nad Porozumieniem sektorowym będą dobrowolne i otwarte dla wszystkich zainteresowanych, na każdym etapie prac, a sam dokument opracowany zostanie na wzór brytyjskiego „Sector Deal”, ale oparty o warunki prawne, społeczne i gospodarcze rynku polskiego.

Zasadniczym celem Porozumienia jest maksymalizacja udziału polskich przedsiębiorców w sektorze morskiej energetyki wiatrowej, wyznaczenie celów procentowych local content w kolejnych latach rozwoju rynku oraz dobrowolne przyjęcie przez uczestników Partnerstwa katalogu dobrych praktyk, wzmacniających wzajemne zaufanie i pozwalających na optymalizację budowy i rozwoju sektora w Polsce. W Porozumieniu sektorowym znajdują się również m.in. dodatkowe uzgodnienia dotyczące planowanego poziomu osiągnięcia zatrudnienia, oferty szkoleniowo-edukacyjnej dla przyszłych krajowych kadr czy zapewnienia o przygotowaniu zaplecza pod realizację projektów, w tym wykorzystania potencjału polskiego przemysłu stoczniowego.

Ministerstwu Klimatu i Środowiska zależy na jak największym udziale polskich przedsiębiorców w rozwoju morskiej energetyki wiatrowej. Szacujemy, że łączna wartość local content dla projektów morskich farm wiatrowych w fazie systemu wsparcia będzie kształtować się na poziomie 25-35% i będzie stale wzrastać, by osiągnąć poziom oraz co najmniej 45% do 2030 roku w ramach drugiej, aukcyjnej fazy systemu wsparcia oraz powyżej 50% po roku 2030.

Prace nad porozumieniem sektorowym intensywnie toczyły się w Ministerstwie Klimatu i Środowiska od chwili podpisania Listu. W październiku 2020 r. powołano 6 grup roboczych, których prace skupiały się na kluczowych obszarach, tj.: 1) rozwój kadr i system kształcenia, 2) badania i rozwój, 3) rozwój polskiego przemysłu i udział polskich przedsiębiorstw, 4) logistyka zaplecza portowego i wpływ na regiony nadmorskie, 5) edukacja społeczna oraz 6) współpraca interesariuszy. Grupy robocze stanowią płaszczyznę wymiany wiedzy i doświadczeń między podmiotami i środowiskami zaangażowanymi w rozwój sektora morskiej energetyki wiatrowej.

Jakie są najbliższe plany Ministerstwa odnośnie morskiej energetyki wiatrowej? Nad czym obecnie Państwo pracują? Czy są jeszcze jakieś elementy, których brakuje do pełnego rozwoju tej branży w naszym kraju?

Kontynuujemy prace legislacyjne nad aktami wykonawczymi do ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Za sobą mamy już przyjęcie rozporządzenia z 30 marca 2021 roku w sprawie ceny maksymalnej za energię elektryczną wytworzoną w morskiej farmie wiatrowej, którą określono na poziomie 319,6 zł/MWh.

W ostatnich dniach Stały Komitet Rady Ministrów zaakceptował projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie opłaty koncesyjnej, przedłożony przez Ministra Klimatu i Środowiska, który uwzględnia również dodatkowy składnik opłaty koncesyjnej dla wytwórców z morskich farm wiatrowych.

W resorcie trwają również prace nad zaktualizowanym po uzgodnieniach brzmieniem rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań dla elementów zespołu urządzeń, służących do wyprowadzenia mocy oraz dla elementów stacji elektroenergetycznych zlokalizowanych na morzu.

Na początku września przekazaliśmy do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wzoru sprawozdań dotyczących realizacji planu łańcucha dostaw materiałów i usług.

Do postawienia kolejnego kroku w rozwoju morskiej energetyki wiatrowej niezbędne jest również rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie oceny wniosków w postępowaniu rozstrzygającym, w celu otwarcia nowych lokalizacji na Bałtyku dla morskich farm wiatrowych. Jako minister współuczestniczący w wydawaniu tego rozporządzenia liczę, że jego przyjęcie umożliwi wydanie kolejnych pozwoleń lokalizacyjnych dla obszarów określonych w planie zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich. Niniejsze rozporządzenie umożliwi także inwestorom terminowe przygotowanie projektów i udział w aukcjach dla morskich farm wiatrowych, z których pierwsza została zaplanowana na rok 2025.

Pozostajemy w ciągłym kontakcie z branżą, jak i pozostałymi organami administracji zajmującymi się rozwojem morskiej energetyki wiatrowej, tak aby optymalizować oraz maksymalizować w pełni potencjał polskiego Bałtyku.

Jak duże są szanse na farmy wiatrowe będą rozwijane z pomocą polskich portów instalacyjnych i serwisowych?

Realizacja nowoczesnej oraz modernizacja istniejącej infrastruktury morskiej, służącej budowie morskich farm wiatrowych, jest zasadniczym aspektem w kontekście produkcji czystej, odnawialnej energii elektrycznej z polskiego Bałtyku, dającym w rezultacie impuls rozwojowy dla gospodarki. Dążymy do tego, by planowane w polskiej części Morza Bałtyckiego morskie farmy wiatrowe mogły być realizowane przy jak największym udziale polskich firm, dostarczających niezbędne komponenty i materiały, a w dalszej perspektywie, świadczących usługi eksploatacyjne i serwisowe na ich rzecz.

W celu budowy polskiego łańcucha dostaw oraz usprawnienia procesu budowy morskich farm wiatrowych w polskiej części Morza Bałtyckiego Ministerstwo Klimatu i Środowiska zabezpieczyło w Krajowym Planie Odbudowy (KPO) środki na budowę terminalu instalacyjnego i co najmniej dwóch terminali serwisowych. Zgodnie z KPO, w Polsce powinny zostać zrealizowane inwestycje: głębokowodny terminal instalacyjny w Porcie Morskim Gdynia o powierzchni ok. 30 ha, który umożliwi jednoczesną obsługę 2 jednostek instalacyjnych, a porty w Łebie i Ustce wraz z infrastrukturą dostępową od strony morza (w tym falochrony) powinny zostać tak przebudowane, by umożliwić korzystanie z terminali serwisowych przeznaczonych do obsługi jednostek serwisowych morskich farm wiatrowych.

Ze względu na to, że potrzeby w zakresie portów serwisowych na środkowym wybrzeżu są znacznie większe, planowane są kolejne inwestycje w tym zakresie w ramach dostępnych środków.

Termin realizacji inwestycji dotyczący terminalu instalacyjnego przewidywany jest do maksymalnie końca II kwartału 2025 roku, natomiast jeżeli chodzi o terminale serwisowe, termin ten określono na koniec II kwartału 2026 roku. Na inwestycje zostanie przeznaczone łącznie 437 milionów euro.

Polska pretenduje do roli lidera rozwoju offshore wind na Morzu Bałtyckim. Zbliżamy się do pierwszej rocznicy podpisania Deklaracji Bałtyckiej. Jakie są dotychczasowe efekty współpracy międzynarodowej oraz co planują Państwo na kolejny rok?

Deklaracja Bałtycka, która została podpisana w Szczecinie 30 września 2020 r. wspólnie z Komisją Europejską oraz ministrami do spraw energii: Danii, Estonii, Finlandii, Łotwy, Niemiec i Szwecji, była inauguracją regionalnej współpracy na rzecz zagospodarowania potencjału Bałtyku. Wskutek przyjęcia Deklaracji Bałtyckiej powołano nową grupę roboczą ds. Morskiej Energetyki Wiatrowej pod egidą istniejącej grupy wysokiego szczebla BEMIP (Baltic Energy Market Interconnection Plan), której celem jest m.in. lepsza koordynacja inwestycji w morskie farmy wiatrowe na Bałtyku.

Grupa robocza ds. morskiej energetyki wiatrowej BEMIP obejmuje cztery kluczowe obszary: 1) skoordynowana sieć morska, 2) planowanie przestrzenne na morzu, 3) współpraca w zakresie umożliwienia odpowiedniego finansowania, 4) oraz przyspieszenie bałtyckich projektów morskich, pozwolenia i warunki rynkowe.

Dotychczas odbyły się trzy spotkania Grupy. Efektem jej prac jest osiągnięcie wspólnego zrozumienia potrzeb kooperacji w zakresie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej pomiędzy regionem a Komisją Europejską. Dalsze prace umożliwią ustalenie najlepszych praktyk i norm w zakresie obszarów kompetencji grupy BEMIP. Przyjęcie programu pracy Grupy, który podlegać będzie rewizji w 2024 roku, planowane jest jesienią bieżącego roku.

Deklaracja Bałtycka oraz powołana grupa BEMIP nie jest jedyną formą współpracy międzynarodowej. Ministerstwo Klimatu i Środowiska utrzymuje kontrakty dwustronne na poziomie administracji, a zbliżona forma komunikacji widoczna jest również na płaszczyźnie biznesu. Na kolejne lata oczekujemy dalszej współpracy międzynarodowej na rzecz jak najlepszego rozwoju bałtyckiej morskiej energetyki wiatrowej oraz lokalnego łańcucha dostaw.

Dziękujemy