Komisja Europejska przedstawiła dziś swój plan przemysłowy dotyczący zielonego ładu. Składa się on z ustawy o przemyśle zerowym netto (NZIA) mającej na celu wzmocnienie unijnej bazy przemysłowej w zakresie czystych technologii, ustawy o surowcach krytycznych (CRMA) mającej na celu zwiększenie zdolności Europy do pozyskiwania i rafinacji surowców krytycznych oraz bardziej elastycznych zasad pomocy państwa. W obecnym kształcie europejski plan przemysłowy nie spełnia wymogów niezbędnych do wsparcia i rozbudowy europejskiego łańcucha dostaw energii wiatrowej oraz realizacji naszych celów w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i klimatu.

Komisja Europejska przedstawiła swój plan przemysłowy dotyczący zielonego ładu. Cele UE w zakresie klimatu i bezpieczeństwa energetycznego wymagają budowy ponad 30 GW nowych farm wiatrowych rocznie do roku 2030. Europa ma dziś duży łańcuch dostaw energii wiatrowej, ale nie jest on wystarczająco duży, aby wyprodukować takie ilości. Pilnie potrzebujemy rozbudowy istniejących fabryk i budowy nowych. Wymaga to znacznych inwestycji w cały łańcuch wartości energii wiatrowej – fabryki, sieci, porty, statki i wykwalifikowanych pracowników.

W obecnej formie plan przemysłowy dotyczący zielonego ładu jest nieśmiałym krokiem we właściwym kierunku. Potrzeba znacznie więcej pracy, aby plan ten doprowadził do ekspansji czystych technologii, której Europa potrzebuje.

Ustawa o przemyśle zerowym netto

Ustawa o przemyśle zerowej emisji netto (NZIA) ma na celu wspieranie inwestycji w zdolności produkcyjne w zakresie technologii zerowej emisji netto w Europie. W przypadku energii wiatrowej ustanawia ona roczny cel w zakresie zdolności produkcyjnych na poziomie 36 GW. Jest to dobry cel. Aby go osiągnąć, należy podjąć szereg konkretnych działań.

Kluczową rolę odegra publiczne wsparcie finansowe, zarówno na poziomie UE, jak i krajowym. NZIA nie ustanawia jeszcze nowych unijnych mechanizmów finansowania.

Komisja przewiduje utworzenie nowego funduszu suwerenności w celu wspierania łańcuchów dostaw czystych technologii. Zaproponuje go latem tego roku. Jako instrument pomostowy Komisja wskazuje Fundusz Innowacji UE. NZIA nie mówi jednak, jak będzie on funkcjonował. Fundusz Innowacji będzie musiał zostać przekształcony, aby zrealizować cele NZIA. Jest on nadmiernie skoncentrowany na przełomach technologicznych, a nie na faktycznym zwiększaniu skali istniejących łańcuchów dostaw. A tego właśnie tak bardzo potrzebuje Europa. Europa wyprodukowała prawie wszystkie turbiny wiatrowe zainstalowane na kontynencie w zeszłym roku w UE (16 GW), ale musi znacznie zwiększyć skalę, aby zrealizować cele REPowerEU.

Bardziej elastyczne zasady pomocy państwa dla wsparcia inwestycji w nowe elektrownie

W ubiegłym tygodniu UE zaproponowała bardziej elastyczne wytyczne dotyczące pomocy państwa dla krajowych inwestycji w produkcję czystych technologii w ramach Tymczasowych Ram Kryzysowych i Przejściowych. Umożliwia to rządom krajowym, przez ograniczony czas, wspieranie inwestycji CAPEX w ich krajowych łańcuchach dostaw czystych technologii. Nie obejmuje ona kosztów operacyjnych.

Kryteria pozacenowe w aukcjach energii odnawialnej

NZIA wymaga, aby rządy krajowe stosowały kryteria pozacenowe w swoich aukcjach energii odnawialnej. Państwa członkowskie już teraz mogą stosować kryteria pozacenowe, aby przyznać premię tym rzeczom, w których europejscy producenci są dobrzy i które są pożądane przez społeczeństwo. Teraz są do tego zobowiązane. NZIA definiuje te kryteria pozacenowe jako: zrównoważenie środowiskowe, integrację systemu energetycznego oraz wkład w odporność łańcuchów dostaw czystych technologii.

Pojęcie odporności łańcuchów dostaw jest złożone. Najlepszym sposobem zdefiniowania byłoby przy zastosowaniu prostych kryteriów uznających ekonomiczną i społeczną wartość europejskich łańcuchów dostaw dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii.

Giles Dickson, dyrektor generalny WindEurope, mówi: “Plan zielonego przemysłu UE jest w obecnej formie niewystarczający. Dobrze, niech będzie, że chcemy produkować w Europie 36 GW turbin wiatrowych rocznie. Ale jak? Rządy krajowe mają pewną nową elastyczność we wspieraniu zielonego przemysłu, ale nie wiadomo, jak ją wykorzystają. Potem pozostaje jeszcze wsparcie finansowe ze strony UE. Kluczowe będą fundusze suwerenności i innowacji, ale UE musi odejść od swojej obsesji na punkcie przełomów technologicznych. Rozbudowa łańcuchów dostaw energii odnawialnej to gra na ilość – po prostu nie mamy dziś wystarczającej liczby fabryk i infrastruktury, aby budować i instalować takie ilości, jakich oczekuje Europa. To dobrze, że rządy muszą teraz kłaść nacisk na zrównoważony rozwój i odporność łańcuchów dostaw energii odnawialnej – ważne jest, aby dobrze dopracować szczegóły. Jest więc jeszcze wiele rzeczy do zrobienia, aby zapewnić realizację tego planu.”

Akt w sprawie surowców krytycznych

Do produkcji wszystkich technologii odnawialnych źródeł energii, które są niezbędne do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., potrzebne są surowce. W przypadku wielu z nich Europa jest obecnie w znacznym stopniu uzależniona od kilku krajów eksportujących. CRMA chce temu zaradzić. Doświadczenia związane z wojną rosyjską na Ukrainie i następującymi po niej przerwami w dostawie rosyjskiego gazu uwypukliły niebezpieczeństwo nadmiernego uzależnienia od jednego kraju w zakresie importu kluczowych towarów.

Ustawa zawiera wykaz materiałów ważnych dla przemysłu wiatrowego, takich jak metale ziem rzadkich stosowane w magnesach stałych, miedź do produkcji kabli i lit do produkcji baterii. UE dąży do stworzenia własnego krajowego łańcucha dostaw surowców krytycznych dla tych materiałów. CRMA chce, aby do 2030 r. UE pozyskiwała co najmniej 10% wykorzystywanych przez siebie surowców krytycznych z terytorium Europy. Do tego czasu co najmniej 40% z nich powinno być przetwarzane w UE.

Jednym ze sposobów zwiększenia podaży surowców w UE jest recykling. Zgodnie z CRMA, do 2050 r. 15% rocznego zużycia surowców w UE musiałoby być poddawane recyklingowi. Co istotne, Komisja Europejska przyjęła zrównoważone podejście do magnesów stałych, kluczowego elementu wielu turbin wiatrowych, które w pierwszej kolejności skupi się na budowie łańcucha dostaw surowców wtórnych do 2030 r. Magnesy te są obecnie w przeważającej mierze importowane z Chin.

CRMA nie obejmuje tkanin z włókna szklanego. Jest to bardzo ważny składnik łopat turbin wiatrowych, w przypadku którego przemysł europejski jest w dużym stopniu uzależniony od importu. Przemysł wiatrowy już nad tym pracuje. Zaczęto stosować łopaty nadające się do recyklingu w farmie wiatrowej Kaskasi w Niemczech, a teraz zostanie zainstalowanych ponad 40 łopat nadających się do recyklingu w farmie wiatrowej Sofia w Wielkiej Brytanii. Pomimo tych wysiłków Komisja będzie musiała zrobić coś, aby rozwiązać problem zależności Europy w tym zakresie, tak jak robi to z CRMA.

Źródło: WindEurope