Globalna emisja dwutlenku węgla (CO2) związana z energią wzrosła w 2023 r. w mniejszym stopniu niż rok wcześniej, nawet jeśli całkowity wzrost zapotrzebowania na energię przyspieszył, jak wynika z nowej analizy MAE, przy ciągłym rozwoju fotowoltaiki, wiatru, energii jądrowej i samochodów elektrycznych, pomagając światu uniknąć większego zużycia paliw kopalnych. Bez czystych technologii energetycznych globalny wzrost emisji CO2 w ciągu ostatnich pięciu lat byłby trzykrotnie większy.

Emisje wzrosły o 410 mln ton, czyli o 1,1%, w 2023 r. – w porównaniu ze wzrostem o 490 mln ton rok wcześniej – osiągając rekordowy poziom 37,4 mld ton. Wyjątkowy niedobór energii wodnej spowodowany ekstremalnymi suszami – w Chinach, Stanach Zjednoczonych i kilku innych gospodarkach – spowodował ponad 40% wzrostu emisji w 2023 r., ponieważ kraje zwróciły się w dużej mierze do alternatywnych paliw kopalnych, aby wypełnić lukę. Gdyby nie wyjątkowo niska produkcja energii wodnej, globalna emisja CO2 z produkcji energii elektrycznej spadłaby w ubiegłym roku, co znacznie zmniejszyłoby ogólny wzrost emisji związanych z energią.

Nowe ustalenia pochodzą z corocznej aktualizacji MAE dotyczącej globalnych emisji CO2 związanych z energią – oraz inauguracyjnego wydania nowej serii, monitor rynku czystej energii [Clean Energy Market Monitor], który zapewnia aktualne śledzenie wdrażania czystej energii dla wybranej grupy technologii i szerzej przedstawia implikacje dla globalnych rynków energii.

Zaawansowane gospodarki odnotowały rekordowy spadek emisji CO2 w 2023 r., nawet przy wzroście ich PKB. Ich emisje spadły do najniższego poziomu od 50 lat, podczas gdy popyt na węgiel spadł do poziomów niespotykanych od początku XX wieku. Spadek emisji w gospodarkach rozwiniętych był spowodowany połączeniem silnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zamiany węgla na gaz, poprawy efektywności energetycznej i mniejszej produkcji przemysłowej. Ubiegły rok był pierwszym, w którym co najmniej połowa produkcji energii elektrycznej w rozwiniętych gospodarkach pochodziła z niskoemisyjnych źródeł, takich jak odnawialne źródła energii i energia jądrowa.

“Transformacja w kierunku czystej energii przeszła szereg testów warunków skrajnych w ciągu ostatnich pięciu lat – i wykazała swoją odporność”, powiedział dyrektor wykonawczy MAE Fatih Birol. “Pandemia, kryzys energetyczny i niestabilność geopolityczna mogły zniweczyć wysiłki na rzecz budowy czystszych i bezpieczniejszych systemów energetycznych. Zamiast tego w wielu gospodarkach zaobserwowaliśmy coś wręcz przeciwnego. Przejście na czystą energię postępuje w szybkim tempie i ogranicza emisje – nawet przy globalnym zapotrzebowaniu na energię rosnącym silniej w 2023 r. niż w 2022 r. Zobowiązania podjęte przez prawie 200 krajów podczas COP28 w Dubaju w grudniu pokazują, co świat musi zrobić, aby wprowadzić emisje na trajektorię spadkową. Co najważniejsze, potrzebujemy znacznie większych wysiłków, aby umożliwić gospodarkom wschodzącym i rozwijającym się zwiększenie inwestycji w czystą energię”.

W latach 2019-2023 wzrost czystej energii był dwukrotnie większy niż paliw kopalnych. Nowa analiza MAE pokazuje, że wdrożenie czystych technologii energetycznych w ciągu ostatnich pięciu lat znacznie ograniczyło wzrost popytu na paliwa kopalne, zapewniając możliwość przyspieszenia odejścia od nich w tej dekadzie.

Wdrożenie energii wiatrowej i fotowoltaicznej w systemach elektroenergetycznych na całym świecie od 2019 r. było wystarczające, aby uniknąć rocznego zużycia węgla równoważnego zużyciu energii elektrycznej w Indiach i Indonezji łącznie – i zmniejszyć roczne zapotrzebowanie na gaz ziemny o ilość odpowiadającą przedwojennemu eksportowi gazu ziemnego z Rosji do Unii Europejskiej. Rosnąca liczba samochodów elektrycznych na drogach, stanowiąca jedną piątą sprzedaży nowych samochodów na całym świecie w 2023 r., również odegrała znaczącą rolę w utrzymaniu popytu na ropę (pod względem zawartości energii) na poziomie sprzed pandemii.

Clean Energy Market Monitor pokazuje, że wdrażanie czystej energii pozostaje nadmiernie skoncentrowane w zaawansowanych gospodarkach i Chinach, podkreślając potrzebę większych międzynarodowych wysiłków na rzecz zwiększenia inwestycji i wdrażania czystej energii w gospodarkach wschodzących i rozwijających się. W 2023 r. gospodarki rozwinięte i Chiny odpowiadały za 90% nowych elektrowni fotowoltaicznych i wiatrowych na całym świecie oraz 95% sprzedaży pojazdów elektrycznych. Nie wszystkie technologie czystej energii rozwinęły się w 2023 roku. Sprzedaż pomp ciepła spadła nieznacznie, ponieważ zwaśnieni konsumenci wstrzymywali się z zakupami dóbr o dużej wartości, podkreślając znaczenie ciągłego wsparcia politycznego dla sprawiedliwej transformacji.

Wdrażanie technologii czystej energii w Chinach nadal rosło, ponieważ w 2023 r. Chiny dodały tyle samo mocy fotowoltaicznych, co cały świat w 2022 r. Jednak historycznie zły rok pod względem produkcji energii wodnej i ciągłe ponowne otwieranie gospodarki po pandemii spowodowały wzrost emisji w Chinach, które w 2023 r. wzrosły o około 565 mln ton.

W Indiach silny wzrost PKB spowodował wzrost emisji o około 190 milionów ton w 2023 roku. Słabszy niż zwykle monsun zwiększył zapotrzebowanie na energię elektryczną i ograniczył produkcję energii wodnej, odpowiadając za jedną czwartą wzrostu całkowitej emisji w Indiach. Emisje per capita w Indiach wciąż pozostają znacznie poniżej średniej światowej.

Globalne emisje CO2 w raporcie opierają się na szczegółowej analizie IEA dla poszczególnych regionów i paliw, w oparciu o najnowsze oficjalne dane krajowe oraz publicznie dostępne dane energetyczne, ekonomiczne i pogodowe. Źródła obejmują najnowsze miesięczne dane przekazywane do Centrum Danych Energetycznych MAE [IEA Energy Data Centre] w czasie rzeczywistym od operatorów systemów elektroenergetycznych na całym świecie, publikacje statystyczne z administracji krajowych oraz najnowsze dane z serii raportów rynkowych MAE. Raport CO2 obejmuje emisje CO2 ze wszystkich procesów spalania energii i procesów przemysłowych. Dane dotyczące wdrażania czystych technologii pochodzą z najnowszych dostępnych źródeł krajowych, uzupełnionych danymi ze stowarzyszeń branżowych. Zapotrzebowanie na ropę naftową odnosi się do całkowitej podaży energii z ropy naftowej i produktów ropopochodnych przeliczonych na energię przy użyciu współczynników konwersji specyficznych dla produktu. Nie obejmuje biopaliw.

Przeczytaj cały raport tutaj

Źródło: MAE