Komisja Europejska przedstawiła pakiet dotyczący sieci energetycznych UE, czyli zestaw środków legislacyjnych i politycznych mających na celu modernizację i rozbudowę europejskich sieci elektroenergetycznych. Pakiet ten stanowi kluczowy krok w kierunku zapewnienia gospodarstwom domowym i przemysłowi bardziej przystępnej cenowo i bezpiecznej energii. Zajmuje się on długotrwałymi problemami w rozwoju sieci energetycznych. Proponuje nowe zasady planowania sieci i wydawania zezwoleń. Przedstawia również wizję bardziej zintegrowanego, odpornego i przyszłościowego systemu energetycznego opartego na wysokim udziale energii wiatrowej.

W dniu dzisiejszym Komisja Europejska przedstawiła pakiet dotyczący sieci energetycznych UE. Ma on na celu pobudzenie inwestycji w infrastrukturę sieciową Europy, wzmocnienie wzajemnych połączeń oraz wsparcie celów UE w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności.

Sieci energetyczne stanowią największą przeszkodę dla nowych projektów związanych z energią wiatrową. Europa musi zainwestować 584 mld euro do 2030 r., aby zmodernizować swoją infrastrukturę sieciową. Jednak inwestycje w sieci energetyczne od dawna są niewystarczające.

Niedoinwestowanie prowadzi do ograniczenia produkcji energii odnawialnej i wyższych rachunków za energię. Podważa to bezpieczeństwo energetyczne Europy. Najnowsze badanie WindEurope pokazuje, że system energetyczny oparty na odnawialnych źródłach energii pozwoli Europie zaoszczędzić nawet 1,6 bln euro w porównaniu z czterema alternatywnymi scenariuszami systemów energetycznych, nawet po uwzględnieniu kosztów sieci i integracji systemów.

„Sieci energetyczne mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności Europy. System energetyczny oparty na odnawialnych źródłach energii będzie znacznie tańszy dla Europy – nawet po uwzględnieniu dodatkowych kosztów związanych z sieciami, magazynowaniem i elektryfikacją. Nie można jednak uzyskać większej ilości energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych bez rozbudowy sieci. Pakiet UE dotyczący sieci energetycznych umożliwi szybsze wydawanie pozwoleń, lepsze planowanie i większą pewność inwestycji” – mówi Giles Dickson, dyrektor generalny WindEurope.

Co to oznacza dla energetyki wiatrowej

Obecnie energia wiatrowa stanowi 20% całej energii elektrycznej zużywanej w Europie. Do 2030 r. będzie to 34%, a do 2050 r. ponad 50%. Jednak Europa nie buduje wystarczającej liczby nowych elektrowni wiatrowych. Około 500 GW projektów związanych z energią wiatrową czeka obecnie na pozwolenia na podłączenie do sieci. System jest przeciążony, a organy administracji mają zbyt wiele pracy.

Aby rozwiązać ten problem, w pakiecie dotyczącym sieci energetycznych UE zaleca się odejście od obecnej zasady „kto pierwszy, ten lepszy” na rzecz zasady „kto pierwszy gotowy, ten lepszy”, obejmującej nowe kryteria filtrowania i kamienie milowe projektów. To nowe podejście pomoże nadać priorytet projektom wykonalnym i odfiltrować spekulacyjne „projekty zombie”. Zwiększa to przejrzystość dla organów wydających zezwolenia i pozwala na szybsze realizowanie wykonalnych projektów.

„Wkroczyliśmy w nową erę energii elektrycznej” – wyjaśniła wiceprzewodnicząca Teresa Ribera, przedstawiając pakiet. Europa zamierza zwiększyć udział energii elektrycznej w całkowitym zużyciu energii z obecnych poniżej 25 % do 50 % w 2040 r. Wymaga to zupełnie innego podejścia do planowania sieci.

Pakiet proponuje lepsze planowanie sieci odgórne. Komisja przejmie większą rolę: stworzy perspektywiczny scenariusz dla dziesięcioletniego planu rozwoju Europy (TYNDP), zgodny z celami UE na lata 2040 i 2050. Europejscy operatorzy systemów przesyłowych będą następnie opierać swoje planowanie na tym nowym scenariuszu. Nowy „raport dotyczący identyfikacji potrzeb infrastrukturalnych”, sporządzony przez ENTSO-E, określi obecne i przyszłe luki oraz potrzeby inwestycyjne.

Pakiet zapewni mobilizację zarówno publicznych, jak i prywatnych środków finansowych na inwestycje w sieć. Po stronie publicznej UE zwiększa wsparcie dla infrastruktury energetycznej w następnym budżecie UE, w tym pięciokrotnym zwiększeniem środków w ramach instrumentu „Łącząc Europę”. Po stronie prywatnej UE uruchomi w 2026 r. nową strategię inwestycji w czystą energię. Zaproponuje ona konkretne działania sektora prywatnego, w tym inwestorów instytucjonalnych, a także wsparcie ze strony Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI).

Pakiet ma również na celu rozbudowę europejskiego łańcucha dostaw sprzętu sieciowego. Proponuje utworzenie nowej platformy do planowania sieci dystrybucyjnych w UE w celu śledzenia potrzeb produkcyjnych związanych z sieciami dystrybucyjnymi. Przyszłoroczna zmiana dyrektyw dotyczących zamówień publicznych jeszcze bardziej wzmocni europejską bazę produkcyjną technologii sieciowych „wyprodukowanych w Europie”.

Wreszcie, w pakiecie uznano sieci morskie za nowy priorytet. Zawiera on nowe inicjatywy i zasady dotyczące transgranicznego planowania sieci i podziału kosztów. Ponadto w pakiecie zaproponowano nowe „autostrady energetyczne”, kluczowe projekty sieciowe, takie jak transgraniczne połączenia międzysystemowe i morskie węzły energetyczne.

Przyspieszenie wydawania pozwoleń

W pakiecie przedstawiono dyrektywę w sprawie przyspieszenia wydawania pozwoleń, która będzie wymagała dostosowania różnych dyrektyw, w tym dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (RED) i dyrektywy w sprawie struktury rynku energii elektrycznej (EMD). Propozycja Komisji zawiera istotne ulepszenia, na przykład w zakresie wydawania pozwoleń na modernizację farm wiatrowych, magazynów energii i elektrowni hybrydowych.

„Pakiet dotyczący sieci energetycznych proponuje ukierunkowaną i dobrze wyważoną zmianę istniejących przepisów dotyczących wydawania pozwoleń. To dobrze. Jednak dobrze przemyślane próby przyspieszenia procesu wydawania pozwoleń nie mogą w rezultacie podważać bezpieczeństwa inwestycji. Nie mogą też podważać akceptacji społecznej. Należy trzymać się rozsądnych i ukierunkowanych środków zaproponowanych przez Komisję. W przeciwnym razie należy skupić się na wdrożeniu przepisów dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii, które nie są modyfikowane” – mówi Giles Dickson.

Pakiet zawiera dalsze ulepszenia w zakresie wydawania pozwoleń, takie jak możliwość wprowadzenia „pozytywnego milczenia” w celu przyspieszenia decyzji dotyczących wydawania pozwoleń, zestaw narzędzi służących do angażowania społeczeństwa oraz zastosowanie „nadrzędnego interesu publicznego” do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (PCI).

Pakiet nakłada na państwa członkowskie obowiązek utworzenia na szczeblu krajowym jednego portalu cyfrowego obejmującego wszystkie etapy procedur wydawania pozwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej, magazynowania energii i sieci energetycznych. Wszystkie dokumenty i komunikacja między realizatorami projektów a organami władzy będą przekazywane za pośrednictwem tego portalu. Stanowi to przełom w cyfryzacji procedur wydawania pozwoleń i może sprawić, że wnioski w formie papierowej staną się przestarzałe.

Kolejne kroki

Sieci energetyczne stanowią podstawę naszego systemu energetycznego. Łączą one kraje i umożliwiają transport energii elektrycznej tam, gdzie jest ona potrzebna. Pakiet sieciowy UE określa jasną wizję nowoczesnej, zintegrowanej i odpornej infrastruktury sieciowej, która może przyczynić się do osiągnięcia celów UE w zakresie bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności.

Wiele elementów pakietu sieciowego ma formę zaleceń dla państw członkowskich. Kluczowe znaczenie będzie miało wdrożenie na szczeblu krajowym. WindEurope jest gotowa do współpracy z państwami członkowskimi UE i partnerami branżowymi, aby dostosować europejskie sieci do przyszłego systemu energetycznego opartego na wysokim udziale energii wiatrowej.

Źródło: WindEurope