Lunch roboczy „Międzynarodowa współpraca w zakresie morskiej energii wiatrowej na Morzu Bałtyckim”, Bruksela 27 marca 2023 r.
Istotne jest przyspieszenie rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w całej Unii Europejskiej, przy jednoczesnym zapewnieniu zwiększonego potencjału produkcyjnego unijnych komponentów. Zapewnienie podaży europejskich urządzeń w związku z realizacją ambitnych celów klimatycznych, a także pokonanie przeszkód w uzyskiwaniu pozwoleń i tworzeniu zielonych miejsc pracy, będzie miało kluczowe znaczenie dla przyszłych inwestycji w farmy wiatrowe w Unii – jak wynika z konkluzji roboczego lunchu, który odbył się 27 marca w Brukseli.
Wydarzenie współorganizowane przez Stałe Przedstawicielstwo RP przy Unii Europejskiej, Misję Kanady przy Unii Europejskiej oraz Związek Przedsiębiorców i Pracodawców wsparła firma Baltic Power, która rozwija jeden z pierwszych w Polsce morskich projektów wiatrowych. Projekt morskiej farmy wiatrowej Baltic Power o mocy 1,2 GW, który ma zostać uruchomiony w 2026 roku, jest wspólnym przedsięwzięciem PKN Orlen i kanadyjskiego Northland Power.
Dyskusję moderował Matthew James, redaktor naczelny Energy Post, a wśród prelegentów była Ambasador Kanady przy Unii Europejskiej Ailish Campbell; Arkadiusz Pluciński, Zastępca Stałego Przedstawiciela RP przy Unii Europejskiej; Mechthild Wörsdörfer, Zastępca Dyrektor Generalnej w DG ENER Komisji Europejskiej; Jarosław Broda, Członek Zarządu Baltic Power; Małgosia Bartosik, Wiceprezeska WindEurope; oraz Wadia Fruergaard, Szefowa ds. polityki offshore i łańcucha dostaw w Vestas.
Wydarzenie rozpoczęło się przemówieniem Pani Ambasador Campbell, która podkreśliła wsparcie swojego rządu dla transformacji energetycznej Europy oraz rolę kanadyjskiego przemysłu w dostarczaniu technologii i wiedzy fachowej wspierających transformację energetyczną Unii Europejskiej. Pani Ambasador podkreśliła możliwości Northland Power w zakresie wsparcia rozwoju projektów wiatrowych w Europie i Kanadzie oraz potrzebę wyeliminowania zależności energetycznej od Rosji po jej inwazji na Ukrainę. Wskazywała także na potencjał budowy bezpiecznych i zaufanych łańcuchów dostaw energii odnawialnej między UE a Kanadą w produkcji i eksploatacji zielonych technologii.
Następnie głos zabrał Pan Ambasador Arkadiusz Pluciński, który podkreślił potrzebę wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego Europy w obliczu toczącej się wojny w Ukrainie. Jego zdaniem, rozwój morskiej energetyki wiatrowej, szczególnie w polskiej części Morza Bałtyckiego, jest ważnym instrumentem do osiągnięcia tego celu, gdyż warunki naturalne dla jej rozwoju są w Polsce szczególnie sprzyjające. Pan Ambasador podkreślił, że trend realizacji większej liczby morskich projektów wiatrowych jest teraz kluczowy, ponieważ Rada UE kończy właśnie negocjacje w sprawie zmienionej Dyrektywy OZE i rozpoczyna prace nad stanowiskiem w sprawie reformy unijnego rynku energii elektrycznej.
Pan Jarosław Broda, Członek Zarządu Baltic Power, skupił się na głównych wyzwaniach z perspektywy dewelopera morskich farm wiatrowych, podkreślając potrzebę odzwierciedlenia obecnej sytuacji gospodarczej – kryzysu podażowego i rosnących cen komponentów oraz wysokiej inflacji – w poziomach wsparcia dla nowych projektów wiatrowych na morzu. Podkreślił również potrzebę przyspieszenia procesu wydawania pozwoleń i zwiększenia liczby projektów, które mają zostać uruchomione do 2030 r., aby osiągnąć cele UE w zakresie morskiej energii wiatrowej. Do osiągnięcia celów potrzebne jest ponad 30 GW nowych mocy w ciągu zaledwie 7 lat. Szczególnym wyzwaniem będzie utrzymanie unijnego łańcucha dostaw przy rosnącym popycie na projekty i znacznie niższych cenach oferowanych przez dostawców spoza UE. Prezes Broda podkreślił, że projekt Baltic Power będzie zawierał istotny udział rodzimego przemysłu w łańcuchu dostaw, a firma Vestas zapowiada w tym kontekście budowę fabryki turbin wiatrowych w Polsce (w Szczecinie). Fabryka zatrudni do 700 osób. Pan Broda poinformował, że pierwsza faza przetargów dla projektu Baltic Power została sfinalizowana, a wszystkie kluczowe komponenty projektu są już zabezpieczone. Ponadto inwestycja uzyskała w ostatnim czasie pozytywną decyzję notyfikacyjną Komisji Europejskiej w zakresie wsparcia projektu w formie kontraktu różnicowego.
Mechthild Wörsdörfer, Zastępca Dyrektor Generalnej DG ENER w Komisji Europejskiej, omówiła cele Brukseli w zakresie energii odnawialnej i podkreśliła swoje poparcie dla projektu Baltic Power jako wkładu w transformację energetyczną UE. Pani Wörsdörfer skupiła się na znaczeniu rozwoju morskiej energetyki wiatrowej, a także kluczowej roli regionu Morza Bałtyckiego w tym procesie. Podkreśliła rolę szybszego wydawania pozwoleń, którym ostatnio zajmowali się unijni decydenci, a także dążenie do zwiększenia zdolności produkcyjnych UE poprzez Net-Zero Industry Act, projekt Rozporządzenia ogłoszony przez Komisję kilka tygodni temu. Podkreśliła również, że zapewnienie unijnego łańcucha dostaw i rozwoju kwalifikacji pracowników jest priorytetem dla Komisji Europejskiej. Panelistka zaznaczyła ważny wkład, jaki Polska wniesie w rozwój morskiej energetyki wiatrowej dzięki nowym projektom o mocy 6 GW, które zostaną uruchomione do 2030 r., i zapewniła, że Komisja Europejska będzie wspierać ten proces.
Wadia Fruergaard z Vestas odniosła się do aktualnych obaw i wyzwań związanych z łańcuchem dostaw z perspektywy przyszłego dostawcy turbin wiatrowych dla projektu Baltic Power. Realność projektu pozostaje najważniejszym czynnikiem dla łańcucha dostaw, podobnie jak w przypadku regionu bałtyckiego, gdzie potencjał i potencjalna skala inwestycji pozwoliły Vestas na podjęcie wstępnych decyzji inwestycyjnych dotyczących lokalnej produkcji. Europejski łańcuch dostaw jest zasadniczo jej zdaniem zagrożony przez aukcje dla morskiej energii wiatrowej. Według panelistki do przeszłości należy zaliczyć tzw. „wyścig w dół” w systemach aukcyjnych, które dopuszczają oferty po 0 EUR/MWh lub nawet po cenach ujemnych. W rezultacie cały łańcuch dostaw zostaje w takim scenariuszu ściśnięty, co wymaga albo opracowania nowych technologii, albo poniesienia znacznych kosztów – żadna z opcji nie wspiera prawdziwego priorytetu: tj. skalowania branży, aby sprostać ambicjom klimatycznym.
Małgosia Bartosik z WindEurope przedstawiła unijną perspektywę sektora morskiej energetyki wiatrowej, wskazując na ambitne cele na rok 2030 oraz bieżące kwestie związane z łańcuchem dostaw. Pani Bartosik podkreśliła, że rok 2022 był najgorszym dla morskiej energii wiatrowej pod względem decyzji inwestycyjnych, głównie ze względu na krajowe interwencje rynkowe i nadzwyczajne zmiany w strukturze rynku wprowadzane przez różne państwa członkowskie – takie jak pułapy cen energii elektrycznej dla OZE. Podkreśliła potrzebę poparcia przez państwa członkowskie i Parlament Europejski niedawno złożonego przez Komisję Europejską wniosku dotyczącego reformy rynku energii elektrycznej, aby przywrócić zaufanie inwestorów i uczynić Europę ponownie atrakcyjnym miejscem do inwestowania. Rozporządzenie Net-Zero Industry Act zaproponowane niedawno przez Komisję w jej opinii nie zapewnia tego, co jest potrzebne, ponieważ Europa ma tylko 3 lata na budowę nowych fabryk i zwiększenie skali produkcji, aby osiągnąć cele na 2030 r. w europejskim łańcuchu dostaw. Dziś Europa może wytwarzać 7 GW rocznie z morskich turbin wiatrowych. Cele unijne wymagają, aby przemysł wytwarzał aż 20 GW rocznie w 2026/27 r. Zgodziła się, że wyzwaniem dla unijnej branży wiatrowej jest skala rozwoju nowych projektów, a nie innowacje. Bardziej konkretne rozwiązania i działania wspierające krajowych inwestorów, takie jak te wprowadzone w niedawnej amerykańskiej ustawie Inflation Reduction Act, powinny zostać wdrożone także w Europie.
Dyskusja przeniosła się następnie do kwestii uzupełniających dotyczących szeregu priorytetów, w tym rozszerzenia kontraktów różnicowych i szybszych terminów wydawania pozwoleń, a także omówienia niezbędnych inwestycji w sieci, problemów z łańcuchem dostaw oraz ze zwiększeniem możliwości dla pracowników w zakresie rozwoju ich umiejętności i tworzenia nowych miejsc pracy.
Paneliści omówili również Deklarację z Marienborga, którą 30 sierpnia 2022 r. podpisało osiem państw członkowskich UE z regionu Morza Bałtyckiego: Dania, Estonia, Niemcy, Finlandia, Łotwa, Litwa, Polska i Szwecja. Deklaracja zobowiązała te kraje do osiągnięcia do 2030 roku około 20 GW mocy zainstalowanej w morskiej energetyce wiatrowej. Aby osiągnąć ten cel, istnieje pilna potrzeba przyspieszenia rozwoju nowych morskich projektów wiatrowych, ponieważ obecnie całkowita moc morskiej energii wiatrowej na Morzu Bałtyckim wynosi zaledwie około 2,8 GW.
