W jaki sposób projekty energii odnawialnej są wdrażane w innych krajach i jak gminy współpracują ze społecznościami lokalnymi? Czego możemy się nauczyć i jakie praktyczne pomysły możemy przyjąć przy wdrażaniu wspólnego łotewsko-estońskiego projektu morskiej energetyki wiatrowej ELWIND? We współpracy z Ambasadą Danii na Łotwie zorganizowano wycieczkę dla przedstawicieli gmin i liderów opinii z Łotwy, Litwy i Estonii, a także zespołu ELWIND, w celu zbadania najnowszych trendów w produkcji energii wiatrowej i innych energii na miejscu.

Przedstawiciele krajów bałtyckich odwiedzili różne duńskie gminy i obiekty energetyczne, które mogą służyć jako modele dla podobnych projektów na Łotwie. Wiedza ta jest również ważna dla zespołu ELWIND, ponieważ Łotwa nie ma jeszcze morskich farm wiatrowych i znaczącego doświadczenia w ich rozwoju, ale morska energia wiatrowa jest inwestycją w przejście na czystszą i bardziej przyjazną dla środowiska energię.

W gminie Viborg uczestnicy odwiedzili Solar Park Kvosted, park solarny tak zaprojektowany, że między panelami słonecznymi jest wystarczająco dużo miejsca na wypas owiec. Podobne rozwiązania pojawiają się już także na Łotwie – na przykład park energii słonecznej w Iecava koło Balticovo, gdzie latem można wypasać do 100 owiec.

W Climatorium, innowacyjnym centrum klimatycznym w zachodniej Danii, zespół spotkał się z przedstawicielami gminy Lemvig, którzy podzielili się swoim podejściem do wdrażania projektów energii odnawialnej. Na przykład w latach 1980-1990 projekty nie były planowane strategicznie, ponieważ ich wpływ na codzienne życie mieszkańców był minimalny. Obecnie jednak planowanie strategiczne jest priorytetem, skoncentrowanym na maksymalizacji korzyści społecznych płynących z takich projektów. Władze miejskie oceniają obecnie projekty w wielu rundach przeglądu wniosków, aby wybrać te najbardziej odpowiednie. Wierzą, że energia nie jest „tylko” energią, ale idzie w parze z bezpieczeństwem i dobrobytem społeczności. ELWIND jest również zaangażowany w produkcję bezpiecznej, przyjaznej dla środowiska i przystępnej cenowo energii dla dobrobytu społeczeństwa.

W Ramme delegacja odwiedziła elektrownię Power-to-Ammonia firmy Skovgaard Energy, która została uruchomiona 26 sierpnia 2024 roku. Zasilana sześcioma lądowymi turbinami wiatrowymi i parkiem słonecznym o mocy 50 MW, nadwyżka energii jest przekształcana w neutralny pod względem emisji CO₂ amoniak, służący jako substytut paliw kopalnych, takich jak węgiel, ropa naftowa i gaz. W porównaniu z różnymi projektami zrównoważonej energii na Łotwie, warto wspomnieć, że Ventspils planuje produkcję zielonego wodoru. Istniejąca infrastruktura amoniaku może być wymieniona jako wartość dodana dla rozwoju projektu, a Freeport of Ventspils Authority podpisał już umowę z PurpleGreen Energy C Ltd w celu zainicjowania studiów wykonalności dla budowy fabryki zielonego wodoru.

Delegacja wykazała szczególne zainteresowanie rozwijanym przez społeczność parkiem wiatrowym zlokalizowanym na terenie portu Thyboron. Wbrew powszechnemu przekonaniu, hałas generowany przez turbiny jest minimalny i nie zakłóca spokoju lokalnych populacji ptaków. Takie podejście stało się coraz bardziej popularne w Danii w ciągu ostatniej dekady, wraz z rozwojem projektów związanych z energią odnawialną. Aby stworzyć farmę wiatrową, społeczność zebrała 22,8 miliona euro (170 milionów koron duńskich), sprzedając udziały osobom zamieszkującym gminę Lemvig. W rezultacie jeden na pięciu mieszkańców regionu w wieku powyżej 18 lat stał się współwłaścicielem farmy wiatrowej. Gmina uznała wsparcie lokalnej społeczności za warunek wstępny dla projektu, uznając, że wielu z nich będzie mieszkać w bezpośrednim sąsiedztwie turbin i widzieć je na co dzień.

Raivis Kalējs, wiceprzewodniczący ds. rozwoju Rady Gminy Południowe Kurzeme, który również odwiedził Holandię, aby dowiedzieć się o projektach związanych z energią odnawialną, z zadowoleniem przyjmuje działania zarówno samorządów lokalnych, jak i deweloperów w obu krajach: „Nie jest tajemnicą, że znalezienie optymalnych lokalizacji dla produkcji energii odnawialnej jest długotrwałym i złożonym procesem, ponieważ wymaga zrównoważenia interesów państwa, gmin, przedsiębiorstw i lokalnych mieszkańców. Bezcenne było zobaczyć i usłyszeć, jak wszystkie strony w Holandii i Danii znalazły wspólną płaszczyznę na przyszłość. Uważam, że kluczem do sukcesu jest nie tylko skuteczna komunikacja między wszystkimi stronami, ale także różnorodność metod współpracy. Trzeba powiedzieć, że Łotwa jest obecnie kilka dekad do tyłu w tej dziedzinie, ale ucząc się na doświadczeniach innych krajów, z pewnością możemy wypełnić tę lukę w krótszym czasie”.

Ostatniego dnia podróży grupa odwiedziła zakład produkcji e-metanolu w Kassø, który wkrótce zostanie oddany do użytku i już zaczął działać w trybie testowym. Projekt jest prowadzony przez European Energy i ma na celu budowę elektrolizera o mocy 50 MW do produkcji e-metanolu, który ma zapewnić opłacalne e-paliwo. W pobliżu znajduje się największy park solarny w Europie Północnej o mocy 300 MW.

Według Ģirtsa Greiškalnsa, prezesa zarządu Łotewskiego Stowarzyszenia Wodorowego, na Łotwie nie ma obecnie wyraźnych źródeł wytwarzania wodoru, ale mogą się one rozwinąć w przyszłości w wyniku projektu ELWIND. Jest to obecnie jedyny projekt związany z morską energią wiatrową, który doprowadził do rozwoju innych wodorowych projektów inwestycyjnych, takich jak kompleks energii odnawialnej Liepaja i fabryka samolotów Fokker Next Gen napędzanych wodorem.

Podróż zakończyła się spotkaniem z przedstawicielami gminy Aabenraa w celu omówienia projektu e-metanolu w Kassø i wsparcia społeczności dla jego realizacji, a także innych projektów zaangażowania obywateli w wykorzystanie energii odnawialnej w gminie (w tym farm wiatrowych o mocy 84 MW). Na przykład gmina i deweloperzy dostarczają informacji na temat planowania parków energii odnawialnej i sprzętu, wspierając dialog między mieszkańcami, radami mieszkańców, politykami i deweloperami poprzez różne spotkania. Zapytana o ceny energii, gmina wyjaśniła znaczenie łańcucha dostaw i jego bezpieczeństwa. Po wojnie na Ukrainie w 2022 r. ceny energii gwałtownie wzrosły, dotykając każdego mieszkańca Danii, co dodatkowo wzmocniło wsparcie dla energii odnawialnej.

Kilku uczestników mówi, że program był zróżnicowany i wartościowy, ponieważ mieli okazję poznać różne podejścia do wdrażania projektów i komunikowania się z mieszkańcami, wsłuchując się w ich potrzeby. Entuzjasta ochrony środowiska, gospodarz audycji radiowej Green Corner (Zaļais stūris) i członek rady gminy Madona Māris Olte, który uczestniczył w wizycie, podzielił się swoimi przemyśleniami: „Można powiedzieć, że dostaliśmy przebłysk przyszłości – przyszłości, w której potrzeby energetyczne jutra są rozumiane, w której zastanawiamy się nad naszym miejscem na świecie i w której zaawansowane technologie i podejścia biznesowe są stosowane w sposób przemyślany”. Przedstawiciele duńskich gmin pokazali, że istnieją wyzwania, ale można je rozwiązać. Najbardziej intrygujące jest teraz zrozumienie, w jaki sposób wdrażanie projektów energii odnawialnej rozwinie się na Łotwie, ponieważ obecnie mamy do czynienia z „wirusem” – mentalnością „nie na moim podwórku”. Łotwa podpisała jednak umowy zobowiązujące do przestrzegania pewnych zobowiązań wynikających z Zielonego Ładu. Jesteśmy na początku długiej podróży”.

Kluczowym wnioskiem jest to, że wraz z rosnącym zainteresowaniem deweloperów tworzeniem parków wiatrowych i słonecznych w określonych gminach, gminy przyjmują coraz bardziej strategiczne podejście, wspierając projekty, które cieszą się większym poparciem mieszkańców. Ulepszenia lokalnej infrastruktury, które mogą być dokonywane przez dewelopera projektu w oparciu o potrzeby lokalnej społeczności, są również dodatkową korzyścią dla obywateli i gmin. Może to przybierać różne formy, takie jak tworzenie ścieżek rowerowych, dróg, parków, boisk sportowych i innych.

Co więcej, znaczenie ma nie tylko koszt energii, ale także stabilność i bezpieczeństwo łańcuchów dostaw. Często korzyści dla gmin są pośrednie, mierzone bardziej w kategoriach zadowolenia obywateli i tworzenia nowych firm lub nisz biznesowych. ELWIND przewiduje również, że rozwój morskich farm wiatrowych przyniesie nowe możliwości biznesowe i edukacyjne, a także nowe miejsca pracy w regionach przybrzeżnych.

W skład 35-osobowej delegacji z Łotwy weszli przedstawiciele Łotewskiej Agencji Inwestycji i Rozwoju (LIAA), Łotewskiej Federacji Paralotniarskiej, Pasaules Dabas Fonds (partnera stowarzyszonego z World Wildlife Fund), organizacji pozarządowej Green Liberty (Zaļā Brīvība), Wydziału Projektowania RISEBA, gmin Ventspils i South Kurzeme, które już opracowują i planują projekty związane z energią odnawialną, a także media i liderzy opinii.

Źródło: ELWIND