Komisja zatwierdziła, zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa, trzeci ważny projekt stanowiący przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (“IPCEI”) mający na celu wsparcie infrastruktury wodorowej. Oczekuje się, że ten IPCEI zwiększy podaż odnawialnego wodoru, zmniejszając tym samym zależność od gazu ziemnego i pomagając osiągnąć cele Europejskiego Zielonego Ładu i planu REPowerEU.
Projekt o nazwie “IPCEI Hy2Infra” został wspólnie przygotowany i zgłoszony przez siedem państw członkowskich: Francję, Niemcy, Włochy, Holandię, Polskę, Portugalię i Słowację.
Państwa członkowskie zapewnią do 6,9 mld euro finansowania publicznego, co ma odblokować 5,4 mld euro inwestycji prywatnych. W ramach tej inicjatywy IPCEI, 32 przedsiębiorstwa prowadzące działalność w co najmniej jednym państwie członkowskim, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), wezmą udział w 33 projektach.
IPCEI Hy2Infra obejmie szeroką część wodorowego łańcucha wartości poprzez wsparcie:
i. wdrożania 3,2 GW elektrolizerów na dużą skalę do produkcji wodoru odnawialnego;
ii. wdrożenia nowych i zmodernizowanych rurociągów przesyłowych i dystrybucyjnych wodoru o długości około 2700 km;
iii. rozwój wielkoskalowych instalacji magazynowania wodoru o pojemności co najmniej 370 GWh; oraz
iv. budowę terminali przeładunkowych i powiązanej infrastruktury portowej dla ciekłych organicznych nośników wodoru (“LOHC”) do obsługi 6000 ton wodoru rocznie.
Uczestnicy będą współpracować również w zakresie interoperacyjności i wspólnych standardów, aby zapobiec barierom i ułatwić przyszłą integrację rynku. IPCEI będzie wspierać stopniowe powstawanie ogólnounijnej infrastruktury wodorowej, począwszy od różnych klastrów regionalnych.
Oczekuje się, że kilka projektów zostanie wdrożonych w najbliższej przyszłości, przy czym różne elektrolizery na dużą skalę mają zostać uruchomione w latach 2026-2028, a rurociągi w latach 2027-2029, w zależności od obszaru geograficznego. Całkowite zakończenie projektów planowane jest na 2029 r., przy czym ramy czasowe różnią się w zależności od projektów i firm.
IPCEI Hy2Infra uzupełnia pierwszy i drugi IPCEI w zakresie łańcucha wartości wodoru. 15 lipca 2022 r. Komisja zatwierdziła IPCEI “Hy2Tech”, który koncentruje się na rozwoju technologii wodorowych dla użytkowników końcowych. IPCEI “Hy2Use” został zatwierdzony 21 września 2022 r. i koncentruje się na zastosowaniach wodoru w sektorze przemysłowym. Hy2Infra dotyczy inwestycji infrastrukturalnych, które nie są objęte dwoma pierwszymi IPCEI.
Ocena Komisji
Komisja oceniła proponowany projekt zgodnie z unijnymi zasadami pomocy państwa, a dokładniej z komunikatem w sprawie ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.
W przypadku, gdy prywatne inicjatywy wspierające przełomowe innowacje i budowę wielkoskalowej infrastruktury o dużym znaczeniu dla UE nie dochodzą do skutku z powodu znacznego ryzyka związanego z takimi projektami, zasady IPCEI umożliwiają państwom członkowskim wspólne wypełnienie luki w celu przezwyciężenia tych niedoskonałości rynku. Jednocześnie przepisy zapewniają, że cała gospodarka UE korzysta z inwestycji i ograniczają potencjalne zakłócenia konkurencji.
Komisja uznała, że IPCEI Hy2Infra spełnia wymagane warunki określone w komunikacie. W szczególności Komisja stwierdziła, że:
- Projekt przyczynia się do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wspieranie wdrażania infrastruktury wodorowej ważnej dla osiągnięcia celów kluczowych inicjatyw politycznych UE, takich jak Europejski Zielony Ład, plan REPowerEU i strategia wodorowa UE.
- Wszystkie 33 projekty zawarte w IPCEI są bardzo ambitne, ponieważ mają na celu rozwój infrastruktury, która wykracza poza to, co obecnie oferuje rynek. Położą one pierwsze podwaliny pod zintegrowaną i otwartą sieć wodorową, dostępną na niedyskryminujących warunkach, i umożliwią rynkowy rozwój dostaw wodoru odnawialnego w Europie. Pozwoli to na dekarbonizację sektorów gospodarki, które są zależne od wodoru w celu zmniejszenia emisji dwutlenku węgla.
- Ten IPCEI wiąże się również ze znacznym ryzykiem finansowym. Dlatego wsparcie publiczne jest niezbędne, aby zachęcić firmy do realizacji inwestycji.
- Pomoc dla poszczególnych przedsiębiorstw jest ograniczona do tego, co jest konieczne i proporcjonalne oraz nie zakłóca nadmiernie konkurencji. W szczególności Komisja sprawdziła, czy łączne planowane maksymalne kwoty pomocy są zgodne z kosztami kwalifikowalnymi projektów i lukami w ich finansowaniu. Ponadto, jeśli projekty objęte IPCEI okażą się bardzo udane, generując dodatkowe przychody netto, przedsiębiorstwa zwrócą część pomocy odpowiedniemu państwu członkowskiemu (mechanizm wycofania).
- Wiedza techniczna i doświadczenie zdobyte podczas budowy i pierwszych lat eksploatacji projektów będą szeroko udostępniane przez uczestniczące firmy poprzez publikacje, konferencje i wspólne zalecenia dotyczące rozwoju zasad operacyjnych i standardów technicznych. W rezultacie pozytywne efekty uboczne będą generowane w całej Europie, poza przedsiębiorstwami i państwami członkowskimi, które są częścią IPCEI.
Na tej podstawie Komisja stwierdziła, że projekt jest zgodny z unijnymi zasadami pomocy państwa.
Finansowanie, beneficjenci i kwoty
IPCEI obejmie 33 projekty realizowane przez 32 firmy, w tym pięć MŚP. Uczestniczące w projekcie firmy będą ściśle współpracować ze sobą poprzez liczne kooperacje, a także z partnerami zewnętrznymi, takimi jak operatorzy systemów przesyłowych, potencjalni odbiorcy, uniwersytety, organizacje badawcze i dostawcy sprzętu z całej Europy, w tym MŚP.
Poniższy rysunek przedstawia strumienie prac Hy2Infra, w tym poszczególne projekty.
Kilka państw członkowskich (Francja, Niemcy, Polska i Portugalia) uwzględniło swój udział w IPCEI Hy2Infra w swoich planach odbudowy i zwiększania odporności, dzięki czemu mogą częściowo finansować niektóre ze swoich projektów za pośrednictwem Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności.
Więcej informacji na temat kwoty pomocy dla poszczególnych uczestników będzie dostępnych w publicznej wersji decyzji Komisji, po tym jak Komisja uzgodni z państwami członkowskimi i stronami trzecimi wszelkie poufne tajemnice handlowe, które należy usunąć.
Kontekst
Oświadczenie wiceprezes wykonawczej Margrethe Vestager w sprawie zatwierdzenia IPCEI jest dostępne tutaj.
Zatwierdzenie IPCEI przez Komisję jest częścią szerszych wysiłków Komisji na rzecz wspierania rozwoju innowacyjnego i zrównoważonego europejskiego przemysłu wodorowego.
W dniu 18 maja 2022 r. Komisja opublikowała plan REPowerEU, w którym określono szereg środków mających na celu szybkie zmniejszenie zależności UE od rosyjskich paliw kopalnych poprzez przyspieszenie transformacji w kierunku czystej energii, w tym akcelerator wodoru. Plan wyznacza cel 10 milionów ton krajowej produkcji wodoru odnawialnego i 10 milionów ton importu do 2030 r., aby zastąpić gaz ziemny, węgiel i ropę naftową w trudnych do dekarbonizacji sektorach przemysłu i transportu. 8 grudnia 2023 r. Parlament Europejski i Rada wstępnie uzgodniły zaktualizowane przepisy UE mające na celu stworzenie rynku wodoru, który wniesie kluczowy wkład w wysiłki UE na rzecz osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. W lipcu 2020 r. Komisja opublikowała unijną strategię wodorową i uruchomiła Europejski Sojusz na rzecz Czystego Wodoru, skupiający europejską społeczność wodorową (przemysł, społeczeństwo obywatelskie, władze publiczne). W połączeniu z priorytetami polityki określonymi w Europejskim Zielonym Ładzie, zwłaszcza w zakresie zrównoważonego rozwoju środowiska, a także przejścia przemysłu i sektorów transportu na neutralność klimatyczną, inicjatywy te odegrały ważną rolę w realizacji celów IPCEI Hy2Infra i ułatwiły tworzenie partnerstw.
Dzisiejsza decyzja dotyczy ósmego zintegrowanego IPCEI zatwierdzonego zgodnie z zasadami pomocy państwa UE. Został on zatwierdzony na podstawie komunikatu IPCEI w sprawie pomocy państwa z 2021 r., w którym określono kryteria, na podstawie których kilka państw członkowskich może wspierać projekty transnarodowe o strategicznym znaczeniu dla UE zgodnie z art. 107 ust. 3 lit. b) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komunikat ma na celu zachęcenie państw członkowskich do wspierania wysoce innowacyjnych projektów, które wyraźnie przyczyniają się do wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i konkurencyjności lub do wspierania budowy ambitnej infrastruktury pod warunkiem, że projekty otrzymujące to finansowanie są wysoce innowacyjne, mają znaczenie europejskie i nie obejmują masowej produkcji lub działalności handlowej lub – w przypadku infrastruktury – że projekty są ambitne, mają wymiar transgraniczny i zapewniają otwarty dostęp. Komunikat wymaga również szerokich zobowiązań, takich jak rozpowszechnianie nowej wiedzy w całej UE, a także szczegółowej oceny konkurencji w celu zminimalizowania wszelkich niepotrzebnych zakłóceń na rynku wewnętrznym.
Komunikat IPCEI uzupełnia inne zasady pomocy państwa, takie jak wytyczne w sprawie pomocy na ochronę klimatu, energii i środowiska, ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych oraz zasady ramowe dotyczące badań, rozwoju i innowacji (B+R+I), które umożliwiają wspieranie innowacyjnych projektów przy jednoczesnym zapewnieniu, że potencjalne zakłócenia konkurencji są ograniczone.
W ramach wysiłków na rzecz wspierania przejrzystego, inkluzywnego i szybszego projektowania IPCEI Komisja opublikowała 17 maja 2023 r. Kodeks dobrych praktyk na specjalnej stronie internetowej Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji poświęconej IPCEI. Ponadto Komisja utworzyła Wspólne Europejskie Forum ds. Ważnych Projektów Stanowiących Przedmiot Wspólnego Europejskiego Zainteresowania (JEF-IPCEI). Celem forum jest określenie obszarów strategicznego zainteresowania UE dla potencjalnych przyszłych IPCEI oraz zwiększenie skuteczności procesu IPCEI. JEF-IPCEI skupia ekspertów z państw członkowskich i służb Komisji, a także przedstawicieli przemysłu, środowiska akademickiego i innych zainteresowanych stron.
Żródło: Komisja Europejska
