W dniu 13 grudnia 2023 r. konferencja COP28 zakończyła się historycznym porozumieniem zawartym przez 198 stron w celu zapewnienia nowej ery działań na rzecz klimatu. Strony uzgodniły przełomowy tekst o nazwie Konsensus z ZEA [The UAE Consensus], który określa ambitną agendę klimatyczną mającą na celu utrzymanie celu 1,5°C w zasięgu ręki. Konsensus ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich wzywa strony do odejścia od paliw kopalnych w celu osiągnięcia zerowego poziomu emisji netto, zachęca je do przedłożenia ogólnogospodarczych wkładów ustalonych na poziomie krajowym (NDC), obejmuje nowy konkretny cel potrojenia odnawialnych źródeł energii i podwojenia efektywności energetycznej do 2030 r. oraz buduje impuls w kierunku nowej architektury finansowania działań związanych z klimatem.

Konsensus z ZEA, który został osiągnięty po roku integracyjnych działań dyplomatycznych i dwóch tygodniach intensywnych negocjacji, odzwierciedla cel prezydencji COP28, jakim jest zapewnienie możliwie najbardziej ambitnej odpowiedzi na globalne podsumowanie i zapewnia realizację głównych celów porozumienia paryskiego.

“Świat musiał znaleźć nową drogę. Podążając za naszą Gwiazdą Północną, znaleźliśmy tę drogę”, powiedział prezydent COP28, dr Sultan Al Jaber podczas przemówienia zamykającego konferencję. “Pracowaliśmy bardzo ciężko, aby zapewnić lepszą przyszłość ludziom i naszej planecie. Powinniśmy być dumni z tego historycznego osiągnięcia”.

“Obiecałem inny rodzaj COP. COP, który połączył wszystkich – prywatnych i publicznych… społeczeństwo obywatelskie i przywódców religijnych, młodzież i ludność tubylczą. Wszyscy zebrali się od pierwszego dnia. Wszyscy się zjednoczyli, działali i dostarczyli rezultaty”.

W trakcie całego procesu COP28 dr Al Jaber i zespół prezydencji COP28 wyrazili determinację, aby dostarczyć “plan, który jest prowadzony przez naukę” i zdefiniować nowy sposób dla tego i przyszłych COP, oparty na włączeniu różnych narodów i podniesieniu potrzeb Globalnego Południa.

“Jest to zrównoważony plan, który zajmuje się emisjami, wypełnia lukę w zakresie adaptacji, na nowo konstruuje globalne finansowanie oraz łata straty i szkody”, powiedział dr Al Jaber. “Jest zbudowany na wspólnej podstawie. Jest wzmocniony przez inkluzywność i współpracę. Jest to ulepszony, zrównoważony i nie bagatelizujmy, historyczny pakiet mający na celu przyspieszenie działań na rzecz klimatu”.

Główne zobowiązania zawarte w ostatecznie wynegocjowanym tekście obejmują:

  • Bezprecedensowe odniesienie do odejścia od wszystkich paliw kopalnych, aby umożliwić światu osiągnięcie zerowego poziomu emisji netto do 2050 roku.
  • Znaczący krok naprzód w oczekiwaniach dotyczących kolejnej rundy ustalonych na szczeblu krajowym wkładów (NDC) poprzez zachęcanie do “ogólnogospodarczych celów redukcji emisji”.
  • Nadanie tempa programowi reform architektury finansowej, uznanie po raz pierwszy roli agencji ratingowych i wezwanie do zwiększenia skali finansowania koncesyjnego i dotacji.
  • Nowy, konkretny cel potrojenia odnawialnych źródeł energii i podwojenia efektywności energetycznej do 2030 r.
  • Uznanie potrzeby znacznego zwiększenia finansowania adaptacji do zmian klimatycznych, wykraczającego poza podwojenie, w celu zaspokojenia pilnych i zmieniających się potrzeb.

Poza globalną inwentaryzacją, COP28 przyniósł historyczne wyniki negocjacji w celu operacjonalizacji strat i szkód, zabezpieczając 792 miliony dolarów wczesnych zobowiązań, zapewniając ramy dla globalnego celu w zakresie adaptacji (GGA) i instytucjonalizując rolę Youth Climate Champion w celu włączenia młodzieży do głównego nurtu przyszłych COP.

Przez cały 2023 r. prezydencja COP28 podjęła odważne i zdecydowane kroki, aby zrealizować cele wykraczające poza wynegocjowany tekst poprzez “agendę działań”, która obejmuje cztery filary: sprawne śledzenie sprawiedliwej i uporządkowanej transformacji energetycznej; naprawienie finansowania klimatycznego, aby było bardziej dostępne, przystępne cenowo i dostępne; skupienie się na ludziach, przyrodzie, życiu i źródłach utrzymania; oraz wspieranie pełnej integracji w działaniach na rzecz klimatu.
Skala osiągnięć zrealizowanych w ramach programu działań była bezprecedensowa dla jakiejkolwiek konferencji COP i świadczy o gotowości przedstawicieli wielu sektorów i branż do podjęcia pozytywnych działań.

W ramach całego programu działań na COP28 zmobilizowano ponad 85 miliardów dolarów finansowania, a 11 zobowiązań i deklaracji zostało uruchomionych i otrzymało historyczne wsparcie.

Główne osiągnięcia agendy działań, które znajdują się poza wynegocjowanym tekstem, obejmują:

  • Uruchomienie ALTÉRRA, katalitycznego prywatnego instrumentu finansowego ZEA o wartości 30 miliardów dolarów, który ma na celu zmobilizowanie łącznie 250 miliardów dolarów na globalne działania na rzecz klimatu.
  • Deklarację w sprawie zrównoważonego rolnictwa, odpornych systemów żywnościowych i działań klimatycznych, włączającą zrównoważone rolnictwo i systemy żywnościowe w reakcję na zmiany klimatu. Otrzymała ona poparcie 158 krajów.
  • Deklarację ZEA w sprawie klimatu i zdrowia na COP28, mającą na celu przyspieszenie rozwoju odpornych na zmiany klimatu, zrównoważonych i sprawiedliwych systemów opieki zdrowotnej. Została ona zatwierdzona przez 144 kraje.
  • Globalny Akcelerator Dekarbonizacji (GDA) – seria przełomowych inicjatyw energetycznych w sektorze publicznym i prywatnym w celu przyspieszenia transformacji energetycznej, w tym:
    • Global Renewables and Energy Efficiency Pledge – zobowiązanie do potrojenia zainstalowanej na całym świecie mocy wytwarzania energii odnawialnej do co najmniej 11 000 gigawatów i podwojenia globalnego średniego rocznego tempa poprawy efektywności energetycznej do ponad 4 procent do 2030 roku. Została ona zatwierdzona przez 132 kraje.
    • Karta Dekarbonizacji Rynków Ropy i Gazu (OGDC), która zobowiązuje sygnatariuszy do zerowej emisji metanu i zakończenia rutynowego spalania na pochodniach do 2030 r., a także do zerowych operacji netto najpóźniej do 2050 r. Do tej pory podpisały się 52 firmy, reprezentujące ponad 40 procent światowej produkcji ropy naftowej.
  • Zobowiązanie Koalicji na rzecz Wielopoziomowych Partnerstw o Wysokich Ambicjach (CHAMP) do zwiększenia integracji liderów szczebla niższego niż krajowy w podejmowaniu decyzji związanych z klimatem, które zostało zatwierdzone przez 67 krajów.
  • Prezydencja COP28 otrzymała Globalną Deklarację Młodzieży: wspólne postulaty dotyczące polityki klimatycznej dzieci i młodzieży z ponad 160 krajów na całym świecie. Jego realizacja nastąpiła po roku zaangażowania młodzieży, którego orędowniczką była Shamma Al Mazrui, pierwsza oficjalna Youth Climate Champion.

Prezydencja COP28 jasno wyraziła zamiar zapewnienia, że porozumienia zawarte na COP28 zostaną zrealizowane i będą przestrzegane do COP29 i COP30, wraz z mechanizmami śledzenia postępów we wdrażaniu. Prezydencja podpisała już porozumienie z Brazylią, krajem goszczącym COP30, w celu pogłębienia współpracy i zwiększenia ambicji klimatycznych do COP30.

Kluczowym elementem porozumienia z Brazylią będzie współpraca z Azerbejdżanem, gospodarzem COP29, w celu zapewnienia, że strony przyjadą na COP30 z ambitnymi zaktualizowanymi planami działań na rzecz klimatu w tej krytycznej dekadzie, a także NDC dla całej gospodarki, opierającymi się na rozmachu wygenerowanym na COP28.

Źródło: COP 28