Litgrid, litewski operator systemu przesyłu energii elektrycznej, poinformował, że otrzymuje coraz więcej wniosków o deweloperów o zbadanie możliwości podłączenia do sieci przesyłowej nowych elektrowni wiatrowych lub słonecznych. Operator przekonuje, że przygotowania Litgrid do procesu synchronizacji i innych projektów rozwoju systemu pomogą zapewnić niezawodność sieci przesyłowej w miarę przyłączania do sieci kolejnych mocy wytwórczych OZE.

Wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii czeka gwałtowny wzrost – informuje Litgrid. Wskazuje, że liczba wniosków o budowę elektrowni rośnie lawinowo. W styczniu 2022 roku Litgrid otrzymał od deweloperów OZE 22 wnioski o wydanie warunków przyłączenia wstępnego dla projektów wiatrowych i słonecznych – 10 to projekty wiatrowe o łącznej mocy 304 MW, a 12 to projekty fotowoltaiczne o łącznej mocy 668 MW.  To więcej niż w ciągu pierwszych pięciu miesięcy 2021 roku, kiedy to złożono łącznie 20 wniosków.

– Wzrost aktywności obserwujemy mniej więcej od połowy ubiegłego roku. Duże projekty z zakresu energetyki odnawialnej, zwłaszcza wiatrowej, nie wymagają już dotacji rządowych i same w sobie są opłacalną inwestycją. Deweloperzy spieszą się więc, by wykorzystać możliwości przyłączenia elektrowni do sieci przesyłowej – mamy różne moce w różnych obszarach. Dlatego też potrzebujemy warunków przyłączenia wydawanych przez nas jako operatora, które pomagają nam ocenić, czy elektrownia o danej mocy może zostać przyłączona do sieci przesyłowej, czy też w tym momencie sieć przesyłowa nadal wymaga wzmocnienia poprzez inwestycje dokonane przez dewelopera na mocy obowiązujących ram prawnych – wyjaśnia Rokas Masiulis, dyrektor generalny Litgrid.

Dodaje, że na przykład na zachodniej Litwie przestrzeń dla nowych farm wiatrowych praktycznie już nie istnieje, a deweloperzy zaczęli ubiegać się o budowę elektrowni na wschodzie kraju. Chociaż wskaźniki wietrzności jest tu zwykle nieco słabsze, zmieniająca się sytuacja na rynku zwiększa zainteresowanie instalacją elektrowni także w innych regionach Litwy.

Aby zapewnić deweloperom większą przejrzystość, a tym samym zachęcić do inwestowania w elektrownie odnawialne, Litgrid planuje opracować wirtualną mapę połączeń, na której deweloperzy będą mogli zobaczyć, ile mocy wytwórczych można zainstalować oraz na jakich obszarach.

Inwestycje w OZE napędza integracja rynków międzynarodowych

Według Masiulisa, inwestycje w nowe moce wytwórcze OZE są napędzane zarówno spadającymi cenami technologii, spadającą konkurencyjnością elektrowni cieplnych ze względu na rosnące koszty paliw kopalnych i pozwoleń na emisję, jak i ogólnym naciskiem opinii publicznej na rozwiązania z zakresu zrównoważonego rozwoju.

– Inwestycje są również napędzane przez coraz bardziej zintegrowane rynki, w których istotną rolę odgrywają połączenia międzynarodowe, takie jak LitPol Link, NordBalt oraz powstający Harmony Link. Coraz częściej prowadzimy handel z innymi krajami europejskimi, a nasze rynki w coraz większym stopniu podlegają tym samym tendencjom. Na przykład, w miarę jak Niemcy odchodzą od energetyki jądrowej, a cała Europa korzysta z Zielonego Ładu i stara się zużywać jak najwięcej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, energia elektryczna wytwarzana z wiatru staje się jeszcze bardziej poszukiwanym produktem w całym regionie, w tym na Litwie – wyjaśnia Masiulis.

Obecnie na Litwie w budowie (tj. z podpisanym listem intencyjnym, warunkami przyłączenia lub umową z Litgrid) znajduje się 20 elektrowni wykorzystujących energię odnawialną: 18 wiatrowych, 1 słoneczna i 1 na biomasę. Dla porównania, jeszcze w 2020 roku łączna moc wszystkich elektrowni odnawialnych w kraju wynosiła 936 MW – informuje Litgrid.

Litgrid realizuje obecnie projekt synchronizacji systemu Litwy z siecią kontynentalnej Europy, w ramach którego wzmacnia sieć przesyłową kraju i buduje nowe połączenie morskie z Polską – Harmony Link. Prace te ułatwią podłączenie do sieci przesyłowej dodatkowych 960 MW mocy w OZE na lądzie. W kraju zainstalowane zostaną również 3 kompensatory synchroniczne w ramach przygotowań do synchronizacji.

We wrześniu 2022 roku zostanie przeprowadzony wyjątkowy test, kiedy to cały litewski system elektroenergetyczny zostanie po raz pierwszy tymczasowo odłączony od strefy synchronicznej IPS/UPS i będzie działał w trybie wyspowym. Obecnie Litwa, Łotwa i Estonia wraz z Rosją i Białorusią działają w systemie IPS/UPS, w którym częstotliwość energii elektrycznej jest centralnie regulowana w Rosji. Połączenie z sieciami Europy kontynentalnej oraz praca synchroniczna z Polską, Niemcami i innymi krajami Europy kontynentalnej zostanie zrealizowane najpóźniej do 2025 roku.

Zgodnie z celami wyznaczonymi przez Ministerstwo Energetyki Litwy, do 2030 roku łączna moc wytwórcza energetyki słonecznej i wiatrowej na Litwie może osiągnąć 7000 MW, z czego 3600 MW przypadnie na lądową energetykę wiatrową, 1400 MW na morską energetykę wiatrową i 2000 MW na fotowoltaikę.

Źródło: Litgrid